КӨМЕК ЖӘНЕ МОНИТОРИНГ ЕРЕЖЕЛЕРІ.

КӨМЕК ЖӘНЕ МОНИТОРИНГ ЕРЕЖЕЛЕРІ.

1. Көмек неғұрлым аз болса, соғұрлым жақсы. Баланың өздігінен жеңе алатындығына өзі қарай алсын.

2. Көмектесудің және басқарудың көптеген жолдары бар. Кейде баланың назарын бір нәрсеге аудару жеткілікті («Міне, бәрі сенің жағдайыңда», «Не істеу керек?», «Сізге түстен кейін сабаққа отыру керек екенін еске саламын»), бірақ ересек адамда осындай жағдайлар болады сіз іс жүзінде балаңызбен үй тапсырмасын орындауыңыз керек. Көмек пен бақылаудың өлшеніп, минималды қамтамасыз етілуі маңызды. Көбірек «жаппай» көмек аз дәрежеде көмек бермегеннен кейін ғана қолданылуы керек.

 3. Бастаманың кімнен шыққаны маңызды. Адамның өзі (жас емес) кез-келген адамнан сұраған көмегі жақсы. Бізге сұрамай-ақ көрсетілетін көмек қысым ретінде қабылданады. Бақылауға қатысты жағдай ұқсас: егер балаға өзін бақылау қиын болса, ол бұл тапсырманы өздігінен орындай алмайтындығына және көмек сұрайтынына тап болған жағдайда пайдасын тигізеді (мысалы, «мама, осы мысалды тексеріңіз!»). Бұл жағдайда сыртқы бақылау ықпал ету және қысым ретінде емес, көмек ретінде қабылданады. Сондықтан баланың өзінен бір нәрседе көмектесуді және тексеруді, еске салуды және т.б. сұрайтындай жағдай тудыру керек. Егер бала көмек сұрамаса, бірақ, керісінше, өз бетінше қандай да бір тапсырманы ынта-жігерімен орындайтын болса, онда ол тіпті тез және тез істемесе де, «өрескел жазу», «анық ақымақ қателік» және т.б. араласпау керек. Өзіңізді есіңізде сақтаңыз: сіз де өзіңіз білетін барлық нәрсені бірден үйренбедіңіз, қателіктерсіз бірден жасай алмадыңыз.

4. Егер бала көмек сұраса, онда сіз міндетті түрде көмек беруіңіз керек (жоғарыда сипатталған ережелерді басшылыққа ала отырып). «Проксимальды даму аймағы» деген психологиялық термин бар - бұл қазіргі кезде бала өз бетінше жасай алмайтын, бірақ ересек адамның көмегімен жасай алатын іс-әрекеттер. Енді «проксимальды даму аймағы» құрамына енетін нәрсе көп ұзамай баланың тәуелсіздік аймағы болады (егер ересек адам оны жұмсақ және уақытылы әлсіретіп, бақылауды нөлге түсірсе). Ал «проксимальды даму аймағына» басқа әрекеттер, тапсырмалар, дағдылар енеді. Шын мәнінде, дәл осы жолмен баланың тәуелсіздігі мен құзыреттілігі аясы кеңейеді.

5. Бірлескен іс-қимыл тыныш жағдайда жүзеге асырылуы керек, ата-ананың үні мейірімді болуы керек. Егер баланың көмекке жүгінуі қиындық, жанжалға айналса, келесі жолы ол өздігінен жасай алмайтындығын түсінсе де, сізсіз жасауға бар күшін салады. Сондай-ақ, көптеген балалардың келеке-мазақ немесе мазақ етіп қабылдаған ирониясынан аулақ болғаныңыз жөн, сонымен бірге бірлескен іс-шаралардың негізсіз кешіктірілуіне жол бермеу керек. Егер бала айқын шаршаған кезде «қажет нәрсені» аяқтауға мәжбүр болса, онда мұндай міндет қатты эмоционалды қолайсыздықпен бірге жүреді, өзіндік «аулақ болу рефлексі» дамиды.

 6. Қателіктерге деген көзқарас маңызды. Көбінесе баланың қателіктері ата-ананы тітіркендіреді және жанжал тудырады. Бұл жағдайда бала қателіктерден қорқады, ол көмектеспейді, керісінше оларды түзетуге немесе алдын алуға жол бермейді. Қатені сіздің көмекшіңіз ретінде қабылдаған дұрыс, бұл әлі де осыған жұмыс жасау керек екенін білдіреді.

                     Педагог- психолог: Нұрақова Г.С.