Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдарында

«Мектептік парламент» білім алушылардың өзін-өзі басқару органдарын дамыту тұжырымдамасы

Қазақстанныңбалаларыменжастары–Қазақстанқоғамыныңстратегиялыққұндылығы жәнеболашақ адамикапиталы.

Жаһандықтәуекелдерменсын-қатерлеркезеңіндеөмірсүретінжаңабуынбелсенділігіменқызығушылықтарыныңәртүрлілігіменсипатталады. Сондықтан мемлекет пен азаматтық қоғамның шыныменбіртұтас балалар-жасөспірімдер және жастар қозғалысын құрудағы күш-жігерінбіріктіру–заманауимемлекеттіңстратегиясы.

Соңғы онжылдықта республиканың қоғамдық-саяси өмірінде болыпжатқанөзгерістербалаларменжастарортасындағыадамгершілік-руханибағдарларменмұраттардыңөзгеруінеалыпкелді.Тәжірибекөрсетіпотырғандай,өскелеңұрпақ(балалар,жасөспірімдер,жастар)тәрбиелеудіңқолданыстағымоделітрансформацияныжәнежаңаидеологиялықнегіздіталапетеді.

Бүгінгі таңда білім беру ұйымы қызметінің қазіргі жағдайында білімберуұйымындемократиялықбасқаруғажағдайжасауғабайланыстымәселелер туындайды, онда тек басшы мен педагогикалық кеңес қанаемес, сонымен қатар білім алушылар, студенттер мен ата-аналар білімберу үдерісінің толық субъектілері ретінде білім беру ұйымы ұсынатынқызметтердіңсапасынаәсеретеалады.

Қазіргіуақыттамемлекетпеназаматтыққоғамбалаларменжастардыңқұқықтықмүмкіндіктерініскеасырумәселелерінбелсендітүрдекөтеруде.Осығанбайланыстықазақстандықмектептердің,колледждер мен жоғары оқу орындарының алдында құқықтық мемлекетжағдайында шығармашыл, бастамашыл, өзі және қоғам үшін пайдалыәрекететеалатынеркін,жауаптытұлғаны,мәдениеттіадамдытәрбиелеуміндетітұрды.

Бүгінгі таңда республикада балалар мен жастардың өз құқықтарынісжүзіндеқолдануғажәнеқорғауғаоқытатыноңтайлытетікжоқ,бұлоқушыларменстуденттердіңәлеуметтікмаңызыбарқызметкеуәждемелік дайындығын төмендетуге әкеп соғады. Білім беру ұйымыныңқабырғасынаншыққанбілімалушыларнақтыөмірдекөбінемүлдемдәрменсізболып қалады.

Қазақстан Республикасының балалар-жасөспірімдер және жастарқоғамдық қозғалысы шеңберіндегі мектеп және студенттік кеңестердің,старостаттардың,жоғарысыныпоқушыларыкеңестерінің,мектепәкімдіктерінің, студенттік комитеттер мен аймақтардың және т.б. орнынамектепжәнестуденттерПарламенттері(бұданәрі–Парламент)түріндегібірыңғайқұрылымдық моделіболаалады.

ҚазақстанРеспубликасыныңбілімберуұйымдарындабілімалушылардың«Мектеп/студенттікпарламент»өзін-өзібасқаруоргандарындамытутұжырымдамасы«Білімтуралы»,«ҚазақстанРеспубликасындағымемлекеттікжастарсаясатытуралы»ҚазақстанРеспубликасыныңзаңдары,«Қазақстан2020:болашаққажол»2020жылға дейінгі мемлекеттік жастар саясатының тұжырымдамасы (екіншікезең - 2016-2020 жылдар), Жастар жылын өткізу жөніндегі жол картасынегізіндеәзірленді.

Парламент–оқу-тәрбиепроцесініңпроблемаларыншешудемектеп,колледж,жоғарыоқуорны әкімшілігініңтаптырмас көмекшісі.

Парламенттеоқушылар,студенттерменпедагогтербірлесіпынтымақтасуға үйренеді, маңызды мәселелерді шешуде толық құқылыәріптесболады.

Парламент – бұл білім алушылардың білім беру ұйымын бірлесіпбасқаруға,оқу-тәрбиепроцесінұйымдастырукезіндегімәселелердішешуге қатысунысаны.

Парламенттің мақсаты: білім алушылардың бойында азаматтықбелсенділік,әлеуметтікқұзыреттілік,азаматтықжауапкершілікдағдыларын дамыту, әлеуметтік шығармашылыққа қабілетті, өзінің жекебасын, қоғам мен мемлекетті жетілдіру мүддесінде әрекет ете алатынжоғарымәдениетті,гуманистікбағыттағыазаматтытәрбиелеу.

Парламенттіңміндеттері:

-       білімалушылардыңқабілеттеріменмүдделерін,мектепте,колледжде,ЖОО-дабірыңғайқұқықтықкеңістіктідамытуүшінжағдайжасау,білімберуұйымынбасқаруға қатысуға нақтымүмкіндікберу;

-     ұжымдықөмірнормаларына,мемлекетзаңдарына,адамдарғапайда әкелгісі келетіндігіне, достары мен құрдастарына қиындықтардыжеңуге көмектесугеоңкөзқарасқалыптастыру;

-  әрбірбілімалушыныбілімберуұйымыныңқоғамдықөмірінетарту;

-   өзіндік ойлау мен өзіндік сана-сезімді, көшбасшылық мінез-құлықдағдыларын,ұйымдастырушылықбілімді,іскерлікті,ұжымдықжәнебасшылыққызметдағдыларындамыту.

Парламентөзаракөмекжәнесенім,дамуғаұмтылу,барлықоқушылардыңтеңқұқылығы,шешімдерқабылдаудыңұжымдылығы,оқушылардыңқұқықтарыменмүдделерініңбасымдығы,әрбіржекетұлғаға қатысты ізгілік, ашықтық, еріктілік, адалдық және серіктестердіқұрметтеуқағидаттарынанегізделеді.

Парламентқұрылымы8фракциядантұрады:

1.   Құқықжәнетәртіпфракциясы.

2.   Ақпаратфракциясы.

3.   Спортжәнесалауаттыөмірсалтыфракциясы.

4.   Өзін-өзітанужәнебақытфракциясы(психология).

5.   Қамқорлықфракциясы(еріктілік).

6.   Мәдениетжәнеөнерфракциясы(музыкалық,көркемшығармашылық).

7.   Дебатқозғалысыныңфракциясы.

8.   Экологияжәнееңбекфракциясы.

Парламенттіңжоғарғыорганы–фракцияларкөшбасшыларыныңжалпыжиналысы

Парламенттің мектептегі қызметін директордың тәрбие ісі жөніндегіорынбасары,колледжбенЖОО-даЖастарісіжөніндегікомитетінің(бұдан әрі–ЖІК)төрағасыүйлестіреді.

Білімберуұйымыныңәрсыныбында,әртобындабарлық8фракцияға депутаттарсайланады.

ПарламентПрезидентіқажетболғанжағдайдабілімберуұйымыныңтүрліалқалыоргандарыныңотырыстарына қатысады.

Парламенттібасқарудыңнегізгінысаны–жобалықменеджменттетіктердітиімдібасқарудыңәмбебаптехнологиясы.

Мектепоқушылары,колледж,ЖООстуденттеріПарламентдепутаттарыболаалады.

Парламенттіңжобалыққызметініңбағыттары:экологиялық,еріктілік,өлкетану,туристік,зияткерлік,экономикалық,спорттық,дебаттық,этномәдени,көркем-эстетикалық,музыкалықжәнебасқадашығармашылықжобалар.

Парламенттердің жобалау қызметін жүзеге асыру үшін мектептер,колледждер мен жоғары оқу орындары базасында жобалау кеңселері(бұдан әрі–жобалаукеңселері)құрылады.

Жобалықкеңселер:

-   жылбойыпарламентфракцияларыныңжобалыққызметін;

-   мектеп, колледж, ЖОО Президентін сайлау және өзін-өзі басқарукүндерін;

-   алқалыоргандардыңжұмысынақатысудыүйлестіреді.

Әржобағатүрлііс-шаралар,жарыстар,акциялар,флешмобтар,экскурсиялар, жорықтар,турнирлержәнет. б.кіреді.

Парламент Президентінің сайлауы жылына 1 рет қыркүйек айындаөткізіледі.

Парламентмүшелерін,мектепжәнестуденттікөзін-өзібасқарукөшбасшыларынынталандыруүшінкөтермелеудіңмынадайтүрлерімүмкін:мадақтамалар,дипломдар,«МектепПарламентініңкөшбасшысы»,«СтуденттікПарламенттіңкөшбасшысы»медальдары,стипендиялар,табыстыжобаны«Платиналықидеялар»әлеуметтікбастамаларыныңұлттықбазасынаенгізу,Қазақстанбойыншасапарлар,

«Балдәурен» РОСО сауықтыру және басқа да лагерьлерде балалардысауықтыру.

Мектеп және студенттік жобалау кеңселерінің жобалар рейтингтері,Парламенттуралытолықақпаратмектеп,колледжжәнеЖОО-ныңсайттарында орналастырылады.

Жылсайынбалаларменжастарқозғалысыкөшбасшыларыныңазаматтық қоғамды дамыту және жас ұрпақтың Отанды нығайту жәнеөркендетудегі рөлі мәселелері жөніндегі бірегей республикалық диалогалаңы – Қазақстан Республикасы білім беру ұйымдарының мектеп жәнестуденттікпарламенттерікөшбасшыларыныңреспубликалықслетіөткізіледі.

Күтілетіннәтижелер:

-   адал,мейірімдіжәнебелсендітұлғалардыңтәрбиеліжасұрпағы;

-    қоғамдық (балалар мен жастар) сананы трансформациялау менжаңғыртуда оқушылар мен студенттердің өзін-өзі басқару органдарыныңмәртебесі менрөлінарттыру;

-  білім алушыларды қызығушылықтары бойынша жобалық қызметкетарту;

-        барлықдеңгейлердегібюджеттердентұрақтыжәнежүйеліқаржыландыру.

Мектеп оқушылары және студенттер парламенттерінің қызметітуралыереже

1-тарау. Жалпыережелер

1.     Мектеп оқушылары және студенттер парламенттерінің қызметітуралы осы ереже (бұдан әрі – Ереже) мектеп және студенттік өзін-өзібасқару органының – мектеп және студенттік парламенттің мақсатын,міндеттерін,құрылымын,қызметінқалыптастыружәнеұйымдастырутәртібін,құқықтарыменміндеттерінайқындайды.

2.   Мектеп оқушылары және студенттер парламенттері балалар менжастардың маңызды мәселелерін шешуге, оның әлеуметтік белсенділігіндамытуға, әлеуметтік бастамаларды қолдауға бағытталған мектеп жәнестуденттік өзін-өзі басқарудың бастамашыл, дербес, жауапты қоғамдықнысаныболыптабылады.

3.     Мектеп оқушылары және студенттік өзін-өзі басқару органы –мектеп және студенттік парламент (бұдан әрі – Парламент) білім беруұйымдарының оқушылары мен студенттерінің бастамасы бойынша білімалушылардыңмүдделерінбілдіруүшінтұрақтыжұмысістейтінүйлестіруші орган ретінде құрылады және осы Ереже негізінде әрекететеді.

4.      ӘрбірбілімалушыосыЕрежегесәйкесПарламентактивінсайлауға жәнеоғансайлануға құқылы.

5.      Парламенттіңқызметіменшешімдерібілімберуұйымыныңбарлықбілімалушыларынабағытталғанжәнеқолданылады.

6.           ПарламентөзқызметіндеҚазақстанРеспубликасыныңКонституциясын,ҚазақстанРеспубликасының«Білімтуралы»,

«Мемлекеттікжастарсаясатытуралы»заңдарын,ҚазақстанРеспубликасының өзге де нормативтік құқықтық актілерін, сондай-ақ осыЕреженібасшылыққаалады.

2-тарау.Парламенттіңмақсатыменміндеттері

7.          Парламентмақсаты:балаларменжастардыңтабыстыәлеуметтенуіжәнеөзін-өзітиімдіжүзегеасыруыүшінжағдайжасау,сондай-ақтуындайтынмәселелердібілімалушылардыңөзбетіншешешуіүшінмүмкіндіктержасау.

8.   Парламентміндеттері:

1.        білімалушылардыңшығармашылықбелсенділігінжәнеөзбетіншеәрекететуініске асыру;

2.     білім алушылардың құқықтары мен мүдделерін қорғауға, оныңішіндебілімберу,әлеуметтік-тұрмыстықжәнеолардыңмүдделерінқозғайтынөзгедемәселелердішешугекөмеккөрсетуболыптабылады;

3.      білімберуұйымыныңбасшылығынабілімберужәнеғылымиміндеттердішешуде,білімалушылардыңбосуақытыментұрмысынұйымдастыруда,салауаттыөмірсалтыннасихаттаудакөмеккөрсету;

4.        білімберуұйымдарынабілімберужәнетәрбиепроцесішеңберіндеөткізілетініс-шараларғакөмек көрсету;

5.   білімберуұйымыныңрухымендәстүрлерінепатриоттыққатынасжасауға, білім алушылардың санасын және олардың өз білім деңгейінеталап етуін арттыруға, мүлікке ұқыпты қарауға тәрбиелеуге бағытталғанжұмыстаржүргізу;

6.   білімалушылардыбілімберуұйымыныңқызметітуралыхабардар

ету;

7.    қазақстандыққоғамдыдамытудыңнақтыкүшіжәнестратегиялық

ресурсыретіндебалаларменжастартуралықоғамдықпікірқалыптастыруға қатысу;

8.   балаларменжастардыңқоғамдықмаңызыбарбастамаларыніскеасыруға көмек көрсетуболыптабылады.

9.   Білім беру ұйымдарында Парламент қызметі өңір мен білім беруұйымыныңерекшелігінескереотырыпайқындалатынбасқадаміндеттердішешугебағытталған.

3-тарау. Парламент құрылымы

1.Парламент көшбасшысы сайлауда білім алушылар мен білім беру ұйымының педагогтері сайлайтын президент болып табылады.

2.Президент пен парламент мүшелері бір оқу жылы мерзіміне сайланады.

3.Парламент Президенттен, оның орынбасарларынан, парламент фракцияларының басшылары мен мүшелерінен тұрады. Қажет болған жағдайда Парламенттің шешімі бойынша оның құрамына білім алушылар арасынан Парламент мүшелері қосымша сайланады. Парламент мүшелерін сайлау сыныптар мен топтардың жиналыстарында жүзеге асырылады.

4-тарау. Парламент қызметі

Парламенттің мектептегі қызметін директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары, білім беру ұйымының Жастар ісі жөніндегі комитетінің(бұданәрі–ЖІК)төрағасыколледжбенЖОО-дапарламенткежүктелген міндеттер мен функциялардың орындалуына дербес жауаптыболады.

ПарламентПрезиденті:

1.    Парламент қызметіне басшылық жасайды және өзіне жүктелгенміндеттердің орындалуы мен оның өз функцияларын жүзеге асыруы үшіндербесжауапты болады;

2.     өзорынбасарлары,фракциякөшбасшыларыарасындаміндеттердібөледі жәнеолардың қызметінүйлестіреді;

3.   өзміндеттерінорындаукезіндебілімберуұйымыныңбасшылығыберген құқықтарды пайдаланады.

Парламентбілімберу ұйымыПарламентініңқызметітуралыЕреженібасшылыққабекітуге ұсынады.

Парламент құрылымы 8 фракциядан тұрады:

üҚұқықжәнетәртіпфракциясы.

üАқпарат фракциясы (мектептің баспасөз қызметі).Спортжәнесалауаттыөмірсалтыфракциясы.

üӨзін-өзі тану және бақыт фракциясы (психология).Қамқорлықфракциясы (еріктілік).

üМәдениет           және        өнер        фракциясы                           (музыкалық,          көркемшығармашылық).

üДебат қозғалысының фракциясы.Экологияжәнееңбекфракциясы.

Парламенттіңжоғарғыорганы–фракцияларкөшбасшыларыныңжалпыжиналысы.

1.        Парламенттің қызметін жоспарлау білім беру ұйымының жұмысжоспарынегізіндежүзегеасырылады.

2.         Парламент Президенті білім беру ұйымының барлық алқалыоргандарының жұмысынақатысады.

3.            Парламентмемлекеттікжәнеүкіметтікемесұйымдарменбайланыстыжүзегеасырады.

4.         Парламент білім беру ұйымының алдында тұрған міндеттердітиімдіорындаумақсатындапедагогикалықұжымменөзараіс-қимылжасайды.

5-тарау. Парламент құқықтары мен міндеттері

    Парламент құқылы:

1.     білім беру ұйымы білім алушыларының мүдделерін қозғайтынережелерді,жұмысжоспарларынәзірлеугежәнежетілдіругеқатысуға;

2.    білім алушылардың мүдделерін қозғайтын әлеуметтік-тұрмыстықжәне қаржылық мәселелерді шешуге, оның ішінде білім беру ұйымыныңқаражатын,дотациялардыжәнемәдени-бұқаралықжәнеспорттық-сауықтыру іс-шараларына, демалуға және емделуге бөлінетін қаражаттыбөлуге қатысуға;

3.     білім алушылардың білім беру ұйымының оқу тәртібі мен ішкітәртіпқағидаларын,сондай-ақстуденттікжатақханалардыбұзуынабайланыстымәселелерді қарауғақатысуға;

4.         оқужәнеоқудантысқызметтіңәртүрлісалаларындағыжетістіктері үшін білім алушыларды көтермелеу жүйесін әзірлеуге жәнеіскеасыруғақатысуға;

5.         білімберуұйымыбілімалушыларыныңөтініштеріменшағымдарын қарауғажәнеталқылауғақатысуға;

6.      белгіленгентәртіппенбілімберуұйымыныңЖІК төрағасынанстуденттікпарламенттіңқызметінеқажеттіақпараттысұратужәнеалу;

7.    білім алушылардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау үшіннаразылықтыңзаңдынысандарын анықтаужәнепайдалану;

8.    білім беру ұйымдарының оқудан тыс іс-шараларын жоспарлауға,дайындауға,жүргізуге жәнеталдауға тікелейқатысуға;

9.       білімберуұйымдарындақұрылатынклубтардыңжұмысынақатысуға құқылы.

Парламентміндетті:

1.     білім алушылардың санасын және олардың өз білім деңгейінеталапшылдығынарттыруға,білімберуұйымдарыныңмүлкінеұқыптықарауғатәрбиелеуге,оқукорпустарындажәнестуденттікжатақханалардаоқутәртібіменқұқықтықтәртіптінығайтуға,білімалушылардыңазаматтықсана-сезімін арттыруға, борыш пен жауапкершілік сезімін тәрбиелеугебағытталғанжұмысжүргізуге;

2.   білімберуұйымдарыныңЖарғысынжәнеішкітәртіпқағидаларынорындаубойыншабілімалушылармен жұмысжүргізуге;

3.      оқудантысқызметтіұйымдастырумәселелеріндебілімберуұйымыныңбасшылығына көмектесуге;

4.    Парламентке түсетін білім алушылардың барлық өтініштері менарыздарынбелгіленгентәртіппенуақтылықарауға;

5.        Парламенттіңоқужылынаарналғанережесіменқызметжоспарынасәйкесжұмысжүргізуге;

6.   білімалушылардыңәлеуметтікмаңыздыбастамаларынқолдауға;

7.    қажетті әлеуметтік-тұрмыстық жағдайлар жасауға, сондай-ақ білім алушылардың оқуы мен демалуы үшін жағдайлар жасауға көмек көрсетуге;

8.    білім беру ұйымы, мемлекеттік органдар, қоғамдық бірлестіктер, өзге де ұйымдар басшылығының алдында білім алушылардың мүдделерін білдіруге және қорғауға құқылы;

9.    білім беру ұйымының басшылығын өз қызметі туралы хабардар етуге міндетті.

6-тарау. Парламент қызметін қамтамасыз ету

Білім беру ұйымының басшылығы Парламент қызметін қамтамасыз ету үшін қажетті жағдайлар жасайды, бөлмелерді (кабинеттерді), байланыс құралдарын, ұйымдастыру техникасын және басқа да қажетті материалдарды өтеусіз пайдалануға береді