Психологияқ сабақ сағатының тақырыптары
Психологиялық сабақтардың тақырыптары
|
Айы |
Тоқсан
|
Сыныбы |
Тақырыбы |
|
Қыркүйек |
1 тоқсан |
1 |
Жеті гномның шытырман оқиғасы |
|
Қазан |
2 |
Сіз нағыз доссыз ба? |
|
|
Қараша |
3 |
Менің отбасым |
|
|
Желтоқсан |
2 тоқсан |
4 |
Эмоциялар мен көңіл-күй еліне саяхат |
|
Қаңтар |
5 |
Мен стрессті басқарамын. |
|
|
Ақпан |
3 тоқсан |
6 |
Қарым-қатынас құпиялары |
|
Наурыз |
7 |
Мейірімділік |
|
|
8 |
Мен – жеке тұлғамын |
||
|
Сәуір |
4 тоқсан |
9 |
Адами қарым-қатынас жасау ізгіліктері. |
|
Мамыр |
10 |
Зиянды әдеттер және олармен күресу жолдары |
|
|
11 |
Мамандық жайлы алғашқы мәліметті қалыптастыру.
|
Күні: 04.09.2023 жыл
1-Сынып
Тақырыбы: «Жеті гномның шытырман оқиғасы»
Мақсаты:Бірінші сынып оқушыларының танымдық саласын қалыптастыру.
Тапсырмалар:
1. танымдық қызығушылықтары мен көкжиектерін дамыту.
2. оқушылардың ақпараттық мәдениетін, зейінділігін, байқампаздығын, алғырлығын тәрбиелеу.
3. өзін-өзі бақылау дағдыларын дамыту, өз қабілеттеріне сену, топтық қарым-қатынастардың үйлесімділігіне ықпал ету.
Сабақтар кезінде
-Сәлеметсіңдер ме балалар! Сізді көргеніме қуаныштымын! (Психологиялық көзқарас)
Балалар, біздің жұмысқа деген көңіл-күйімізді көтеру үшін, жақсы ойлануымыз үшін, азғантай ойын ойнайық. Біз жақсы көңіл-күйді қалыптастырамыз: «Күлімде!»; «Бір-біріңе жылы сөздер айтыңдар». «Жақсы сөздердің АБС» құрастырайық: «В» әрпінен басталатын мейірімді, жақсы сөздерді есте сақтаңыз (көңілді, зейінді, әдепті, сыпайы, жомарт, дәмді, бәрін білуші, сиқырлы, т.б.)
Негізгі бөлім.
- Балалар, бүгін бізге жеті гном келді. Сіз олардың есімдерін білесіз бе?
Гномдар қазына картасын тапты. Олар бізден көмек сұрайды! Балалар, біз оларға жасырылған қарақшылық қазыналарды табуға көмектесейік. Содан кейін біз саяхатқа шығамыз.
-Біздің жолымызда кедергі бар. Бұл не? Дұрыс САРЛАМА. Сарқырамадан өту үшін үш жұмбақ табу керек
- Жарайсың! Сен жұмбақтарды шештің. Ал біз әрі қарай жүреміз. Бізді қалың орман күтіп тұр. Слайд 7Осы орманда кімдерді кездестірдік? Иә, бұл ағаш кесуші. Слайд 8Ол бізге орман арқылы өтуге көмектесуді шешті. Бірақ алдымен ағаш кесушіге көмектесу керек, ол бір букет гүл теріп алды, бірақ ол ағаштарды кесіп жатқанда барлық гүлдерді жоғалтып алды. Ағашшы жинаған гүлдердің атын табайық. Жарайсың! Біз ағаш кесушінің тапсырмасын орындадық. Енді біз қалың орманнан өттік, ағаш кесушімен қоштасатын кез келді.
- Ал жолда бізде өзен бар, бірақ қарапайым емес, қолтырауындар бар. Қолтырауынның қолтырауындарынан өтіп, түсіп қалмау үшін көпір салу керек, ол үшін жұппен жұмыс істеу керек.
«Сыйлықтар» сөздік ойы
- Қарандаршы, біз қандай гнома тап бигдік? (сары гном)
- Дурис! Сары ергежейлі жемистерді оте жақсы кореди жане оларды сылык ретинде алгыс келеди. Орқайсыларының ендігі гнома қандай жеміс берер ойласындар, сосын өз жемістеріміз кесекпен атап, басқалар атаған жемістерді қайталаймыз. Ерлер бастайын:
- Мен ергежейлі алма беремін (содан кейін балалар кезекпен ойыңды жалғастырады)
- Ерлер гном алма мен алмурт беремин.
- Ерлер ергежейлі алма, алмурт жане апельсин беремин.
- Ерлер ергежейлі алма, альмурт, апельсин және лимон т.б. жүкті
Рефлексия
- Біздіңсаяхатымызаяқталды. Жетігномрахметайтады.
- Ендікөңілкүйіңізгесәйкескелетінгномдытаңдауарқылысыныптағыжұмысыңыздыбағалаңыз. Келесікездескенше!
Сіз нағыз доссыз ба?
Күні: 18.09.2023 ж
Сынып:2
Мақсаты: Достық, сыйластық туралы пікірлесе отырып оқушылар арасында сезім қалыптастыру.
Көрнекілігі: Маркер, сұраунама қиықшалары, сызбалар, түрлі түсті қағаз, қайшы.
Іс-шараның ұраны: “Дос көңілі – шарайна, сындырып алма, абайла”
I.Ұйымдастыру
1) Амандасу
2) Оқушылардың психологиялық дайындығына көңіл бөлу.
ІІ.Оқушы аудиториясы не дейді?
Тақырыпты ашу сұрақтары.
1) “ Дос деген кім?”сауалына сызба арқылы жауап беру.
2) Достық дегенді қалай түсінеміз? ( жауапты сурет арқылы бер. Әрбір оқушы өздері салған сурет бойынша түсіндіреді.)
3) Досың бар ма? Ол қандай?
4) Достық шынайы сезім бе, әлде жай ұғым ба?
5) Досыңыздың басына қиындық түсті, не істейсіз?
ІІІ. Жағдаяттан шығу. Екі дос арасындағы түсініспеушілікті бейнелейтін көріністі көрсету.
А) Оқушылар талқысына салу, шешім қабылдау. “Сиқырлы орындық” жаттығуы
Ә) Ортадағы орындыққа бір оқушы отырады. Қалғандары сол оқушының ұнамды жақтарын айтады.
Б) “Менің досым” тақырыбы бойынша әр оқушы өзінің досы жайлы айтады
IV. “Жалғастырып көр” ойыны.
а) Әрбір адамға дос керек. Өйткені...
ә) Менің сыныптастарыма немесе досыма тілегім...
б) Сыйластық бар жерде...
V. Сауалға жауап іздеу.
1) Біздің сынып қандай?
2) Сынып оқушылары арасында сыйластық, достық қатынас орнаған ба? Хат қоржын (Хаттарға жауап).
а) Мен досыммен балыққа кетіп барамын. Ата анамды әрі-бері күтіп, келмеген соң рұқсатсыз кете беруіме тура келді. Бармауға да болады, бірақ дос көңілін қимадым.
ә) Мен досымды қатты аяймын. Досым көз алдымда өзгеріп барады. Менен гөрі арақ пен темекіні дос тұтатын сияқты. Қанша түсіндірсем де ұғынатын емес. Мен бірінші рет дәрменсіздік дегеннің ауыр екендігін сезіндім.
VII. (Мақал – мәтел тыңдалады)
1) Білімдімен дос болсаң,
Сасқанда ақылын айтар.
Білімсізбен дос болсаң,
Топ ішінде бетің қайтар.
2) Дұшпан біреу болса да көптік етер,
Досың мың болса да аздық етер.
Доссыз адам тамыры жоқ ағашпен тең.
Заттың жаңасы жақсы,
Достың ескісі жақсы.
5- оқушы: Дос адам артық сұрамайды.
Махмұт Қашқари.
6- оқушы: Дос достың кемшілігін кешіре береді.
Жүсіп Баласағұн.
7- оқушы: Досы жоқпен сырлас, досы көппен сыйлас.
Абай.
8- оқушы: Екі ердің достығы асулардан асырар.
Екі елдің достығы ғасырлардан асырар.
Мұзафар Әлімбаев.
VIII. Досым саған арнаймын… (ақын өлеңдерінен көркемсөз оқу)
Ән: Достарым менің (хормен)
IX. Рефлексия
Күні: 09.10.2023 ж
Сынып: 3
Менің отбасым
Сабақтың мақсаты:
Білімділігі:Бала тәрбиесіндегі ата-ананың алатын орнының ерекше екендігін түсіндіру. Жанұядағы ата –анамен баланың арасындағы қарым қатынасты нығайту. Ата –анаға деген бала махаббатын ояту. Мектеп, ұстаз, ата- ана үштігін нығайту. Отбасы мүшелері арасындағы бауырмалдық, қайрымдылық достық қарым –қатынасты қалыптастыру, үлкенді сыйлауға сыпайы, ілтипатты болуға тәрбиелеу.
Дамытушылық:қазақ халқының терең тамырлы, өнегелі әдет –ғұрпын, салт – дәстүрін, мәденей мұрасын, оқушылар бойына дарыттып, теориялық білімдерін іс – әрекетпен ұштастыру.
Тәрбиелігі: ата –аналар тәжірбиесінің ең жақсы үлгілерімен, имандылық, еңбекшілдік және адамгершілік рухында тәрбиелеу.
Түрі:сайыс.
Әдісі:пікір алысу, ой қозғау.
Көрнекілігі:Отан, отбасы, ынтымақ, бірлік туралы мақал – мәтелдер жазылған плакаттар.
І – бөлім: «Таныстыру»
ІІ – бөлім: « Білімдіге дүние жарық»
ІІІ – бөлім: «Күле отырып ойланайық»
ІV – бөлім: «Тығырықтан шығу»
V- бөлім: «Мақалдың жалғасын тап» ойыны
VІ – бөлім: «Көңіл күйді жаттықтыру» ойыны
Халқымызда «Ата –ана – бәйтерек, бала жапырақ» деген дана сөз бар. Бәйтерек өз тамырынан қоректік заттар алып, оны жапырақтарына жеткізеді. Жақсы ата – ана да бәйтерек сияқты. Отбасында бала нені көріп өссе, соны бойына сіңіреді. Бала тәрбиесінің ең үлкен мектебі – ол өзінің отбасы. Бүгінгі балаларды біріктіріп, сайыс өткізудегі басты мақсат егемен еліміздің ертеңгі тізгінін ұстар азаматтар тәрбиелеу. «Менің отбасым» сайысына қош келдіңіздер!
Алдарыңыздағы екі топты қарсы алыңыздар! 1- топ «Болашақ», 2-топ «Жас қыран».
Бәйгенің аттарындай шабыстары
Білімнің ұшқыр болсын табыстары
Қол соғып қошеметтеп отырайық
Екі топ бүгін міне сайысуда
ІІ – бөлім: « Білімдіге дүние жарық»
І – топ
1. Балдан тәтті?(Бала)
2. Қара шаңырақтың иесі кім?(Кенже бала)
3. Балаға кім сыншы?(Ата)
4. Әкеден балаға берілетін зат?(Мұра)
5. Үйдегі алтын адам кім?(Ана)
6. Бес дұшпанды атаңдар?(Өтірік, өсек, мақтаншақ, еріншек, бекер мал шашпақ)
ІІ – топ
1. Тәрбиемен білімнің ортасы?(Мектеп)
2. 18 жасқа толмаған адам?(Бала)
3. «Өзін – өзі тану» бағдарламасының авторы кім?(С. Назарбаева)
4. Екі адамнаң бір – біріне деген адалдығы?(Достық)
5. Қазақстанда қандай білім алу міндетті түрде?(Орта)
6. Бес асылды атаңдар?(Талап,еңбек, терең ой, қанағат, рахым ойлап қой)
ІІІ – бөлім: «Күле отырып ойланайық»
І – топ
1. Дүниеде ең шапшаң нәрсе не?(Ақыл - ой)
2. Не нәрсе сенің меншігің, бірақ оны сенің өзіңнен гөрі басқалар көбірек атайды? ( Есімің)
ІІ – топ
1. Кім барлық тілде сөйлейді?(Жаңғырық)
2. Ұй ішінде төрт мысық, сол төрт мысықтың алдыңда үш мысық. Сонда үй ішінде қанша мысық?(Төрт)
ІV – бөлім: «Тығырықтан шығу»
І – топ
1. Көктем мезгілі. Жолдасын сабақ оқуың азайтып,сабақтан тыс нәрселерге көп көңіл бөлетіндіктен сабақ үлгерімі төмен деп кетті. Сен не істейсің?
2. Сенің сабақ үлгерімің орташа.Сыныптастарың сені білімің бойынша бағалап, адамгершілік қасиеттеріңді көре білмейді. Сен не істейсің?
ІІ – топ
1. Пән мұғалімдері сенің жауапкершілігіңді бағалап ертеңге бір жұмыс тапсырды. Белгілі себептерімен сен ол жұмысты орындап бола алмадың. Сен не істейсің?
2. Сыныпта сабақтан себепсіз көп қалып қоятын оқушы бар.Ол оқушыға деген көз қарасың қандай?
«Тату – тәтті отбасы» ойыны. Өзінің туыстық байланысын анықтайды. Сенің анаңның анасы саған кім? нағашы әже Менің анамның қызы, бірақ мен емес? Әпке, сіңілі Сенің әкеңнің әкесі? Ата Сенің әкеңнің ағасы саған кім болады? Көке Сенің әкеңнің әпкесі саған кім болады? Әпке Оқулық, 30-31 бет Қима қағаздар
2 мин 5 мин 6 мин Қосымша дереккөздер: Отбасы және отбасылық дәстүрлер туралы аудиожазба тыңдау.
Отбасы туралы сұрақтар
1. Отбасы дегенді қалай түсінесің?
2. Отбасының басшысы кім?
3. Отбасы қандай болуы керек?
4. Өзіңнің отбасың туралы әңгімелеп бер?
5. Барлық отбасы бірдей болады деп ойлайсың ба?
6. Сен қандай отбасын армандайсың?
7. Өз отбасыңа көңілің тола ма?
8. Отбасын неліктен жақсы көресіңдер?
Рефлексия.
4-сынып.
Тақырыбы: "Эмоциялар мен көңіл-күй еліне саяхат"»
Күні: 30.10.2023 жылы
Мақсаты: мектепке дейінгі ересек жастағы балалардың эмоционалдық саласын дамыту. Міндеттер: Білімділік: - Балалардың негізгі эмоциялары туралы түсініктерін кеңейту (қуаныш, таңғалу, ашулану, қорқыныш)) - Мимика мен пантомимиканың мәнерлілігін үйрету. - Сезімдер, көңіл-күй және эмоциялар туралы білімді бекіту. - Балаларға өздерінің кейбір эмоционалдық жағдайын түсініп, жағымсыз эмоциялардан арылуға көмектесу. Дамытушылық: - Басқа адамдардың эмоционалдық жағдайын түсінуді дамыту. - Өзін-өзі бақылау дағдыларын дамыту. - Әр түрлі мәнерлі құралдарды пайдалана отырып, әр түрлі эмоционалдық жағдайларды жеткізе білуді дамыту. Тәрбиелік: - Досының жеке тұлғасын құрметтеуге және әр баланың даралығын қабылдауға тәрбиелеу - Қиын жағдайда басқаларға көмек көрсете білуге тәрбиелеу. - Қоршаған ортамен сыпайы қарым-қатынас жасай білуге тәрбиелеу. Күтілетін нәтиже: балалар әр түрлі эмоцияларды көрсетуге сенім алады; күнделікті өмірде алған дағдылары мен іскерліктерін пайдалана алады, атап айтқанда бір-біріне шыдамдылықпен қарауға, өзінің эмоционалдық жағдайын реттеуге; айналасындағылардың эмоционалдық жағдайын ескеруге. Жабдықтар: балалардың фотосуреттері, эмоциялар мен сезімдер атаулары бар сюжеттік карточкалар, "жағдайлар" карточкалары, "эмоциялар", "эмоциялар мен сезімдердің атаулары" үлестірме материалдары. Сабақ барысы Балалар залға өтіп, психологпен бірге шеңберге тұрады Сәлемдесу. Педагог: Сәлеметсіз бе, балалар! Мен сендерді көргеніме өте қуаныштымын! Біз бақытты баламыз Бақшамызға барамыз Күні бойы қызыққа Батамызды қаламыз Педагог: - Балалар сендер саяхатқа шыққанды жақсы көресіндерме?Ендеше мен бүгін сендерді саяхатқа шақырамын Маған бүгін Көңілді гном телефон шалды ол өз Эмоция елінде зулым гном, қуаныш эмоциялардын барлығын қамап қойды енды барлық тұрғындар қөңілсіз боп жұр. Гном бізден көмек сұрап жатыр,балалар көмектесемізбе? Ендеше эмоция еліне барайық, Бірақ алдымен өз-өзімізді ұстау ережелерін еске түсіреік ол жерді бір бірімізбен ұрыспай, ешкімді ренжітпеу керек, бір-бірімізге көмектесуіміз керекпіз, ал ол елге бару үшін біз сиқырлы қақпа арқылы өтеміз. Міне балалар біз эмоция еліне келіп жеттік.Қарандаршы бізді бірінші тапсырма күтіп тұр ол не болды екен оны ашып оқиық.
№ 1 тапсырма
"Эмоцияны анықта".
Педагог: - Бірінші тапсырмада: Эмоция елінін барлық балалары қандай қөңіл күйде жүргенін білмей жұр екен, соларды ажыратып оларды дұрыс атауға көмектесіндер дейді.
- Фотосуретке қарап, қандай эмоцияларды білдіретінін анықтайық. (қуаныш, таңғалу, ашулану, қорқыныш) Жарайсындар балалар бұл тапсырманы орындадыңдыр.
2."Бейнелеу".
Педагог: - балалар,қарандаршы бізге әр түрлі суреттер берілген осы жағдайда қандай қөңіл күйлер болады екен соны бейнелеп айтып берейік:
* Сіз циркте және сіз клоунды көрдіңіз (қуаныш бейнелейді) ;
*Сіз анасының сүйікті вазаны сындырып алдыныз (қайғылы қөңіл күйді бейнелейді) ;
* Сіз қараңғы бөлмеде жалғыз қалдыңыз (қорқынышты бейнелейді) ;
* Сізде ойыншық сынып қалды (ашулықты бейнелейді)
* Аланқайда сіз ерекше әдемі гүл көрдіңіз (таңғалуды қалдырады)
Педагог: - Балалар, ал қандай эмоцияларды орындау оңай болды. (балалардың жауаптары) .Жарайсындар балалар. Келесі тапсырмаға барайық.
3 "Дұрыс таңдау» (карточкалармен жұмыс)
Педагог: - Үстелдің үстінде әр түрлі жағдайлар бар карточкалар жатыр, ал қарама-қарсы жақта эмоциялы смайликтар бейнеленген, қай смайликтін қөңіл күйі осы жағдайға келеді соны тауып сызық арқылы қосамыз.Балалар осы суреттің қандай эмоцияға сай екенін анықтап, өз таңдауын түсіндіруі керек.
- Жарайсыңдар балалар! Қазір бізді келесі тапсырма күтіп тұр.
4."Эмоциялары бар текше»
Балалар мына текше өз эмоция атауларын ұмытып қалды соны атап есіне түсіруге көмектесейік, эмоциялары бар текшені лақтырып түскен беттегі эмоцияны атайды (текшенің әр жағында қуаныш, таңғалу,ашулану,қорқыныш эмоциялар бейнеленген.)
*Мен қуанамын…
*Мен таң қалдым…
*Мен ашуландам…
*Мен қорыққамын…
5.Қорқыныш эмоцияларды көму жаттығуы:Балалар қарандаршы бағаналы беры біз сендермен бірге әр түрлі эмоциялар туралы сөйлестік енді осы эмоциянын ішіндегі қорқыныш эмоциясымен қоштасатын уақыт келды,сендер онымен қоштасқылырын келеме?
Ендеше алдымыздағы жатқан қапшықтарды алып сонын ішіне өз қорқыныш сезімдерін салып оны мына тұрған құмға көміп тастайық.
(Балалар өз қорқыныштарын айтып қапшыққа салып оны көмеді)
6.Релаксация " тыныш көл»
Жаттығу тыныш, босаңсытатын музыка астында орындалады.
- Ал қазір назар қойып тыңдандар. Созылып өздерінді ерекін ұстандар.Енді көзді жауып мені тыңдандар.Керемет күн таңертең елестетіңіз. Сіз тыныш әдемі көлдің жанында.Тек сіздің тыныс және судың дауысы естіледі. Күн жарқырайды және бұл күн сәулесі сізді жылытады. Құстардың әні естіледі. Сіз мүлдем тынышсыз. Күн жарқырайды, ауа таза және мөлдір. Сіз күн жылуын барлығын сезесіз. Сіз тыныш және бақытты сезінесіз. Денеңіздің әрбір жасушасы тыныштықты және күн жылуын рахаттандырады. Енді көзді ашыңыз. Біз жақсы демалдық,көңілді көңіл-күйіміз бар, және жағымды сезім бізді бір күн бойы тастап кетпейді.
Жарайсындар балалар біз гномға көмектестік ол бізге рахметін айтып жатыр эмоция елі өз қалпына келді енді ешқандай бала қорықпайды,ашуланбайды өйткені біз оларға көмектестік .Енді балабақшаға оралатын уақыт келды сиқырлы қақпадан өтіп балабақшаға оралайық.
Қорытынды бөлім.
Педагог: - Сізге бүгінгі саяхатымыз ұнады ма? (жауаптар балалар: иә)
-Балалар, қазір сендер қандай көңіл-күйдесіндер, осы көңіл-күй күні бойы сендермен бірге қалсын!
Күні: 13.11.2023 жылы
Мен стрессті басқарамын.
Сынып: 5
Мақсаты: Стресске қарсы тұруы, сенімді мінез-құлық дағдысын арттыру, өзін-өзі реттеуін, өзін-өзі бақылау дағдысын қалыптастыру
Барысы:
1. Психологиялық ойын
2. Кіріспе әңгіме
Стресс дегеніміз не?
Қазіргі заманда жиі қолданатын, сәнді сөз.
СТРЕСС – бұл адам ағзасының физикалық және психикалық
тұрғыдан күштену қалпы. Біз оны әруақытта сезінеміз – сыныпта өзімізді тұрып таныстырарда, асқазанның ішінде қуыс бардай сезім болады, емтихан уақытында шексіз ашулану, ұйқысыздық. Болмашы стрестің өзі шарасыздыққа алып келеді. Стресс адам тіршілігінің ажырамас бөлігі. Дей тұрғанмен стрестің өте қауіпті жағдайларын ажырата білу керек.
3.Практикалық бөлім
а) Стресті қалай жеңуге болады?
Мақсаты: Теориялық аспектілерге тоқталу және стрестен арылудың жаттығуларын ұсыну.
Уолтер Расселдің сөзін келтіргім келіп отыр: «Егер жек көрген нәрсеңмен айналыссаң, жек көруден ағзаны жоятын токсиндер бөліне бастайды, соның нәтижесінде қажып, шаршап және жалығасыз не ауырасыз. Сіз не істесеңіз де сүйсініп жасаңыз. Болмаса сүйсініп жасайтынды ғана істеңіз». Осылайша шығыстың ерте даналығы айтқан. Барлығын сізге белгілі тәсілмен сүйсініп жасаңыз. Сабаққа, оқуға деген махаббат дене мен рухани күш беріп, қажу мен жалығудан құтқарады. Өзіңіздің дене және психикалық саулығыңызға назар аударыңыз. Стрестің физиологиялық белгілері: ұйықтай алмау, бас ауру, жүрек дүрсілдеу, арқаның, асқазанның, жүректің ауруы, асқазанның қорытпауы, спазмалар. Стестің психологиялық белгілері ұмытшақтық, есте сақтау қиындықтары, қобалжу, шектен тыс уайымшылдық, себепсіз қорқыныштар, ашуланшақтық болып табылады. Бұл өзіне деген сенімділігін жоғалтып, түрлі ауруларды, психикалық шаршауларды туындатады және дәріге бағынышты етеді.
ә)Стресті жеңу үшін немен айналасуға болады?
Психологиялық әдістерімен атаңдар. (Оқушылардың жауаптары -сүйікті ісімен айналасу, жақын құрбымен сырласу, сурет салу және т.б.)
б)Стресті болдырмау үшін не істеу қажет?
Біріншіден: стресс кезінде ағзадағы витаминдер қоры. әсіресе В тобы тез таусылады. Көптеген дәрігерлер күнде витамин ішуге кеңес береді, дегенмен де артық ішіп қоймаңыз. Барлығы орнымен болғаны жөн.
Екіншіден: дене жаттығулары өте пайдалы. Спорт залына барыңыз, жаттығу жасаңыз, билеңіз, ән айтыңыз, қалада серуендеңіз, бассейнге, моншаға барыңыз.
Үшіншіден: психикалық және дене релаксациясы қажет. Келесі тәсілдерді көріңіз: босаңсытатын музыкатаңдаңыз, түнгі аспанға бұлтқа қараңыз және армандаңыз.
Төртіншіден: үйлесімді өмір үшін жанұяның, достардың қолдауы қажет. Психологиялық тренингтерге барыңыз, жанұя салтанаттарынан қалмаңыз, жаңа қызықты адамдармен танысыңыз. Ата-аналарыңызға, ата-әжелеріңізге, баурларыңызға көңіл бөліңіздер, өйткені олар сіздің махаббатыңызды, қамқорлығыңызды, мейіріміңізді өте қажет етеді емес пе? Төмендегі сұрқтарға жауап беріңіздер.
Жауаптар нұсқаулары: “сирек”, “жиі”, “өте жиі”, “жоқ”.
1. Бір іске зейініңізді тоқтата алмайсыз.
2. Жұмыс барысында жиі қате жіберу.
3. Есте сақтау қиындықтары.
4. Шаршау сезіме жиі өте пайда болады.
5. Өте жылдам сөйлеу.
6. Ойлырыңызды жиі жоғалтып аласыз.
7. Бастың, арқаның, асқазанның аурулары жиі пайда болуы.
8. Шектен тыс ашуланшақтық.
Стресстен арылу тәсілдері???
- v Релаксация / босаңсу / - қатаю, релаксация – қатаю және осылайша қайталау.
- v Спорт сабақтары.
- v Контраст душы.
- v Кір жуу.
- v Ыдыс жуу.
- v Саусақпен сурет салу. Кляксалар.
- v Газетті мыжып лақтыру.
- v Сүйікті әніңді қатты дауыстап айту.
- v Бірде жәй бірде қатты айғайлау.
- v Музыкаға билеу, бірде жай, бірде қарқынды билеу.
- v Жанып тұрған балауызға қарау
- v Орманда, аулада немесе далада серуенде және айғайла.
- v Тісіңді ішкі жағыңнан сана
Қортындылау:
Рефлексия:
Күні:27.11.2023 ж
6-сынып.
Тақырып:Қарым-қатынас құпиялары.
Сабақтың мақсаты:
– оқушылардың өзара қарым – қатынастарын (отбасында, аулада,сыныпта, мектепте, ұжымда) сыйластыққа сүйіспеншілікке құруға үйрету.
Міндеттері:
Білімділігі:
– оқушыларға жағымды,ізгілікті қарым – қатынас жасаудың мәнін, маңызын түсіндіру;
Дамытушылығы:
– жағымды қарым – қатынас жасай алу дағдыларын дамыту;
Тәрбиелілігі:
–жағымды қарым – қатынас жасай алуға, ізгілікке тәрбиелеу.
Сабақ барысы:
1.Ұйымдастыру кезеңі(сәлемдесу,түгендеу, 5-құрал-жабдық,оқулық дәптер,күнделік,қалам,бейджик)
Тыныштық сәті :
Көзіңізді жұмыңыз және бірнеше рет терең тыныстаныңыз: денеңізді босатыңыз. Бірнеше секундтан соң теңіз түбіне саяхат жасаймыз.
Теңіз жағасымен келе жатқаныңызды елестетіңіз. Толқындардың жеңіл шалпынына шағалалардың шуылына құлақ түріңіз.Жалаң аяқтарыңызбен құмды сезініңіз.Шалғайдан қара нүкте көріп тұрсыз:ол жақындаған кезде дельфин екенін түсіндіңіз. Ол сізді теңіз түбіне алып кету үшін келді. Ол өте әдепті жәндік сізді шыдамдылықпен күтіп тұр. Жайлап оның арқасына отырыңыз,мықтап ұстап жолға шығыңыз. Дельфиннің жайланып отырып,өзіңді қауіпсіз сезініп, су астында жүзу қандай керемет жағыңызға қараңыз; мұнда кемпірқосақ тәрізді әрлі берлі жарқырай қалқыған әсем балықтар қаншама. Теңіз түбіне бойлаған сайын айнала қалайша өзгереді, суда тербелген қаншама ғажайып балдырлар. Қараңызшы, қандай орасаен зор балықтар, ал енді анау жаққа көз тастаңыз...бұл орасан зор сегізаяқ. Су асты неткен қызықты әрі ғажап әлемсіз бір нәрсені байқадыңыз ба? Мұнда неткен тұңғиық, толық тыныштық. Осы тыныштық күйде болыңыз?(мұғалім бірнеше секунд үнсіз қалады.) Ал қазір жоғарыға өз әлемімізге кері қайтуға дайындалыңыз. Айналаға жіті қараңыз Ғажап түстерге тағы бір рет қараңыз және тыныштыққа құлақ түріңіз. Осындай тыныштық сізге самалдай әсер береді. Енді дельфин кері қарай жолға шықты, сіз субетіне шықтыңыз, жағаға жақындадыңыз Дельфиннің арқасынан түсіңіз, оны сипалаңыз және осындай саяхатқа апарғаны үшін ризашылық білдіріңіз.Сыныпқа оралыңыз және өз орныңызға келіңіз. Бірнеше секундтан соң көзіңізді ашыңыз, осы түйсінген тыныштықты өз бойыңызда сақтауға тырысыңыз
2.Үй тапсырмасын тексеру.
Үйге берілген «Достар жыры» өлеңін сұрау
3.Дәйексөз:
Өмір – теңіз Жүзем онда демеңіз Ізгіліктен жасалмаса кемеңіз
Рудаки
4.Әңгімелеу(сұхбат):
- Адам өмірін жалғыз өткізе ала ма?
- Адамдармен қарым – қатынасты қалай құру қажет деп ойлайсыздар?
- Айналадағы ортамен қалай қарым – қатынас жасау керек?
5.Шығармашылық жұмыс,топтық жұмыс:( жағдаятты талдау)
1. Жанар қандай да бір жарыс сөзге түсер кезде, оның ойында тек қана қайткенде де қарсыласын сөзден ұту ниеті ғана тұратын. Қанша ұтымды ойлар айтқанмен ол жеңіліске ұшырап қалатын. Себебі неде деп ойлайсыздар?
2.Бір үйдің екі қызы бар. Ата – анасы екеуіне бірдей жағдай жасайды. Бірақ ағайынды екі қыздың бірі ылғи, ешнәрсеге көңілі толмай, көңілсіз жүреді. Ал екіншісі керісінше шат – шадымен. Себебі неде деп ойлайсыздар?
6.Топпен ән айту.
Аңса жаным
Сөзі: М.Мақатаевтікі
Әні: Т.Төлендиевтікі
Мен тілеймін жарқыным, сен де тіле,
Орнасын де жақсылық жер бетінде.
Аққу тіле айдынның келбетіне,
Айдын тіле аққуды тербетуге.
Мен аңсаймын, сен – дағы аңса, жаным,
Жайлап ескен жақсыдан жан самалын.
Аңса жаным, зарығып шарша, жаным,
Қанша ғұмыр қалса да, қанша амалың.
8. Сабақтың қорытынды сәті.
Бүгінгі сабаққа белсене қатысқан оқшыларға рахмет!
Күні: 27.11.2023
7-сынып.
Мейірімділік
|
Сабақ мақсаты: Оқушыларға «Мейірімділік», «Қайырымдылық» туралы түсінік бере отырып, сүйіспеншілік құндылығының мәнін ашу Міндеті:
|
Ресурстар:слайдтар, видеоролик, постер қорғау |
||||||||||||||
|
Баяу әуен
Әдістемелік нұсқаулықтан алынады
Оқулықтан
Интернет желісі
Ватман, фламастер, қарындаш, өшіргіш,
Карточка
Е.Нұржановтың орындауынан
Баяу музыка
|
Күні: 11.12.2023
8-сынып.
«Мен – жеке тұлғамын»
Мақсаты: білім көтерушінің өзін - өзі сезінуіне және басқаны түсінуіне жағдай жасау.
Міндеттері:
- адамның өзінің ішкі жан дүниесіне үңіле білуге жағдай жасау, өзін-өзі түсінуге көмектесуі;
- өзінің тұлғалық қырларымен өзгелерді таныстыруға мүмкіндік беру;
- өзінің және басқалардың жеке бас сапаларының қалыптасуына ықпал ету.
Тренинг әрқайсысы қатысушылардың даралық ерекшеліктері мен тұлғасын ашып, басқалармен қарым – қатынасқа түсуді жан – жақты қарастыру мақсатын жүзеге асыратын үш кезеңнен тұрады. Олар:
1. 2. Негізгі кезең.
3. Қорытынды кезең
1 - жаттығу. «Сені қалай атаймыз»
Әрбір қатысушы өзінің есімін айтып, есімі ұнайды ма, жоқ ұнамайды ма, немесе топта өзін қалай атағанды жөн көретіндігі туралы айтуы керек.Топ мүшелерін шеңбер көлемінде отырғызуға болады.
2 – жаттығу. «Өз есіміңді айт»
Шеңбер көлемінде отырып, өз есімін және өз есімінің бас әріптен басталатын жағымды қасиетін айтуы қажет.
Жаттығу аяқталғаннан соң талқылау жұмысы жүргізіледі: өз жеке бас қасиеттерің ұнайды ма? Қандай сезімде болдың? Жағымды қасиет табу қиынға соққан жоқ па?
3 - жаттығу. «Менің ерке есімім»
Жаттығу шеңбер жүйесінде жүргізіледі. Қатысушылар допты бір-біріне бере отырып, өзінің ата-анасы, құрбы-құрдастары немесе тағы басқа туыс – таныстарының оны еркелетіп атайтын есімдерін айтып шығуы тиіс. Егер доп қайтып келсе, оның алдындағы қатысушылардың есімдерін айтып шығулары қажет
4 - жаттығу. «Өрмек»
Бұл жаттығу топ мүшелерінің ұйымшылдығын қалыптастыруға арналады. Жаттығуды орындау үшін шиыршық жіп қажет болады. Еденде отырып орындаған ыңғайлы.
Қатысушыларға шеңбер құра отыру қажет болады. Ойын бастаушы шиыршық жіпті алып, өзі туралы ақпарат (қысқаша) айта отырып, жіптің бір ұшын қолына қыстырып қалуы тиіс. Шиыршықты келесі қатысушыға береді. Егер өзі туралы ештеңе айтқысы келмесе де, жіпті қолына бір іліп, келесі қатысушыға беруі тиіс. Нәтижесінде топтың барлық мүшесі «өрмектің торында» қалады. Жүргізуші қатысушыларға бірнеше сұрақтар қоя отырып, талқылауы тиіс:
- Біз неліктен торға шырмалып қалдық деп ойлаймыз?
- Біздің топтың арасында осындай көрінбейтін «өрмек» бар деп ойлайсыңдар ма?
Талқылау аяқталған соң, «өрмек» кері шешілуі тиіс. Егер шешу кезінде қиындық туып, жіптің жүйесін таппай жатса, «көрдіңдер ме, біз өте ұйымшыл болған соң, жіптің шешілгісі келмейді...» және т.с.с сөздермен қолдау көрсетуге болады. Шиыршықты шешіп болғаннан кейін, тағы да рефлексиялық жұмыс
жүргізіледі:
- Өз ойларыңды түгел айта алдыңыздар ма?
- Қандай сезімде болдыңыздар?
- Өздеріңіз туралы айту қиын болған жоқ па?
- Топтағы қай қатысушы өз әңгімесімен Сіздерді қызықтыра алды?
5 – жаттығу. «Жиырма «Мен»
Бұл жаттығу қатысушыларды анықтау мақсатында таптырмайтын құрал десек болады. Тәжірибеде жиі қолданылатын бұл жаттығу топтағы сенімділік пен ашық қатынас аурасын дамытуға өте қажет. Жаттығуды жүргізу үшін әрбір қатысушыға қағаз, қалам таратылуы тиіс.
Жаттығудың шарты бойынша әр қатысушы өзі «Мен кіммін?» «Мен қандаймын?» сұрақтарына жиырма рет жауап жазулары тиіс. Барлық сөз, теңеу, қасиет, сапа және т.б. «Мен...» есімдігінен басталуы тиіс. Жазып болған соң, қағазды кеудеге қыстырып, бөлмеде ары-бері жүрген топ мүшелеріне жақындап, олардың қағаздарын мұқият оқып шығу қажет. Айғайлап, дауыстап оқуға тиым салынады. Ойын бастаушы «Тоқта» деп айтқанда, сол сәтте сөйлесіп тұрған топ мүшесімен жазулар туралы сөйлесуге болады.
Егер топ мүшелеріне түгел оқытқыңыз келмесе, таңдаулы түрде оқытуыңызға болады.
6 – жаттығу. «Жақсы ма, жаман ба?»
Қатысушылардың бір-бірін оңай есте сақтауына көмектесетін жаттығу. Әрбір қатысушы өз есімін айта отырып, соған қоса өз қимылын жасауы тиіс. Қалған қатысушылар оның айтқаны мен қозғалысын қайталаулары қажет. Жаттығу бірлесіп орындауға өте көңілді. Бұл жаттығуды бірнеше сағат отырып шаршай бастаған кезде ұйымдастырса, тыңдаушылар үшін сергіту сәтінің де қызметін атқарады.
7 – жаттығу. «Жақсы ма, жаман ба?»
Жүргізуші қандай да бір сапаны немесе қасиетті таңдап алуы тиіс. Бұл сапа осы топ мүшелерінде көбірек көрініс бергені жөн. Сол қасиет бойынша әрбір қатысушы өз ойын айтып шығуы тиіс: «менің ойымша бұл қасиет жақсы, себебі...» «менің ойымша бұл қасиет жаман, себебі...»
Топ мүшелері қасиеттің жақсы – жаман жақтарын іздеу барысында көмектесіп тұрғаны, бағыттап отырғаны жөн. Осы жаттығу арқылы әр қатысушы адамның бойында болатын әр түрлі қасиет – сапаларға өзіндік баға беруге машықтанады, әрі өзін - өзі тәрбиелеуге мүмкіндік алады.
8 – жаттығу. «Өз суретімді саламын»
Жаттығудың шарты бойынша қатысушыларға қағаз, түрлі-түсті қағаздар, фломастер, қарындаш, қалам, түрлі-түсті борлар таратылуы қажет.
Топ мүшелері өз суреттерін өздерін қандай кейіпте көргісі келсе, сол бейнеде салуы тиіс. Суреттер сан алуын формада болады: өсімдік, жануар, зат, схема, түс, коллаж және т.б. сурет салуды аяқтаған соң әрбір қатысушы өз суреті бойынша ойын ортаға салғаны жөн.
Қатысушылардың салған суреттерін сөзбен мадақтап, көтермелеп, әрқайсысының өз ерекшелігі бар екендігін айтып отыру тиіс.
9 – жаттығу. «Комплимент»
Бұл жаттығуда топ екіге бөлінеді. Екі топ (ішкі және сыртқы шеңбер) құрып, бір-біріне қарама-қарсы тұруы тиіс. Ішкі шеңберде тұрған қатысушы: «маған сенің ... ұнайды» деп сыртқы шеңберде тұрған қарсыласына айтуы тиіс. Сыртқы топтағы қатысушы оған «иә, мен шындығында да сондаймын...» деп жауап қайтаруы тиіс. Бұдан соң қатысушылар ролдермен ауысады. Жүргізуші айтылған нәрсенің бәрі шын көңілден болғанын ескертуі тиіс. Аяқталған соң рефлексиялық жұмыстар жүргізіледі:
- Қандай сезімде болдыңыздар?
- Не қиындық келтірді?
- Жақсы сөзге жақсы сөзбен жауап қайтарған қиын ба?
- Комплимент айтқан жақсы ма, жоқ естіген жақсы ма?
10 – жаттығу. «Біз қандаймыз»
Топ мүшелері шеңберге отырғызылып, бір парақ қағаздан таратылып беріледі. Қатысушылар парақтың бас жағына өз есімдерін жазып, парақты тігінен екі бөлікке бөлулері тиіс. Сол жақ бөлікті «+», оң жақ бөлікті «-» таңбасымен белгілейді. «+» таңбасының астына жақсы көретін түсін, жыл мезгілін, жеміс-жидегін, кітабын яғни, өзіне ұнайтын нәрселерді тіркейді де, «-» таңбасының астына өзіне ұнамайтын нәрселерді тіркеп жазады.
Кеңес беруші басқа топ мүшелерімен бірге тапсырмаларды орындауы қажет. Тапсырма оындалып біткен соң, талқылау жұмыстары жүргізіледі.
11 – жаттығу. «Оңай жолдар тығырыққа тірейді?»
Аталмыш жаттығуды қорытындылау мақсатында жүргізуге болады. Топ мүшелерінің бір-бірін анықтау жиілігін білуге қолайлы жаттығу болып табылады.
Жұмыс барысына 10 минут беріледі. Қатысушыларға жауап бланкі таратылып беріледі. Топ мүшелері әрбір қатысушының өзі туралы айтқан ақпараттарын қайта жаңғыртып жазулары қажет.
Жауап-бланкі:
|
№ |
Қатысушының тренингтік есімі |
Өзі туралы ақпараты |
Менің ол туралы ақпаратым, ойым |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12-жаттығу. «Күн нұрындағы менің суретім»
«Қағаздың дәл ортасына күн шеңберін сызып шығыңыз.Күннің ортасына өз есіміңізді жазыңыз немесе өз суретіңізді салыңыз. Күннің нұрларының орнына өзіңіздің бойыңыздағы жақсы қасиеттеріңізді жазып шығарыңыздар. Күн нұрларының көп болғаны өзіңізге жақсы. Бұл: неліктен мен құрметтеуге лайықпын? сұрағының дәлме-дәл жауабы.»
13-жаттығу. «Өзіме хат»
Бұл тренингтің негізгі кезеңіндегі ең соңғы жаттығу болғандықтан мақсаты барлық жасалған жұмыстардың қорытындысын жасау. Басқаша айтсақ, бұл тренингтен мен не алдым, өзім жайлы не айта аламын, қандай ой-түйіндер жасадым сияқты мәселелерге тоқталу. Жұмыс әр адамның өзіне хат жазуы формасында ұйымдастырылады. Жазылғандарды кіші топтарда оқуға да болады. Әрине ол әр адамның өз қалаулары бойынша жасалады.
ІІ. Негізгі кезең. Тұлғаның негізгі және жанама қабілеттілігін анықтау.
Мақсаты: Тұлғаның негізгі және жанама қабілеттілігін анықтау, өзін-өзі тану қабілетін дамыту, өзіне-өзі баға беруге қалыптастыру, басқалармен санаса білуге үйрету.
Төмендегі ұсынылып отырған жаттығулар тұлғаның мына сапаларының дамуына ықпал етеді: сенім, қатынас, шыдамдылық, шыншылдық және сыпайылық, өзіндік дербестік.
СЕНІМ.
1-жаттығу. «Зағип және бағыттаушы»
Бұл классикалық ойынды барлық жастағы топтармен өткізуге болады. Бұл жаттығу топ мүшелерінің бір-біріне деген сенімдерінің деңгейін анықтауға көмектеседі.
Топ мүшелері екі-екіден жұптарға бөлінеді. Біреуінің көзі байланады, екіншісі соны бағыттаушы рөлін атқарады.Сөйлеуге болмайды.
Жаттығуды орындап болған соң, қатысушылар рөлдерімен алмасады.
Ойын аяқталған соң рефлексиялық жұмыстар жүргізіледі:
«Зағиптың» рөлінде болғанда өзіңді қалай сезіндің?
- Бағыттаушы сізді қалай алып жүрді?
- Бағыттаушының рөлі ұнады ма?
- Жұптауыңыздың сеніміне кіру үшін қандай әрекет жасадың?
- Сізді алып жүрген ұнады ма жоқ, әлде сіздің басқаны алып жүргеніңіз ұнады ма?
2-жаттығу. «Сенбеу - сену» мүсінің жасау
Топ мүшелерінің арасынан бір қатысушы таңдап алынады. Екінші бір қатысушы скульптордың рөлін атқарады да, «сенбеу» мүсінің жасайды. Бұл мүсіннің қандай сапаларына қарап отырып, оның сенімсіздікке жасалғандығын анықтауға болатыны талқыланады. «Сену» мүсініне қалай
айналдыруға болады? Деген сияқты сұрақтар қоя отырып, мүсінді ауыстыруға болады.
3-жаттығу. «Сенім өлшемі»
Қатысушылар ойдан жасалған «сенімсіздік пен сенімділік» аталатын координата түзуінің бойынан, өз қалаған жерлерінен орын тауып тұрулары тапсырылады. Координата түзуінің шеткі нүктелерінде тұрған қатысушылар өз әсерлерін ортаға салулары тиіс. Қалған қатысушылар оларға көмек ретінде өз ойларын ортаға салғаны жөн. Қорытындылау мақсатында мақал-мәтелдер, ертегілерді пайдалануға болады.
ҚАТЫНАС.
1-жаттығу. «Қол алысу»
«Қазір біз бөлме ішінде ары-бері жүреміз. Мақсатымыз қатысушылардың қолын көбірек қысып үлгеруіміз қажет. Әрбір қатысушы осы уақыт ішінде қанша адамның қолын қысып үлгергенімізді санаймыз». Жаттығуға 2-5 минут уақытқа жүргізіледі. Психолог кімнің өзі барып қол алғанын, ал кім біреудің қол күтіп тұра бергені секілді сәттерде бақылап үлгеруі қажет.
2-жаттығу. «Көз түйістіру»
Қатысушыларға бөлме ішіндегі өз құрбыларының көздерінің түстерін есте сақтау тапсырылады. Бұдан соң тез арада қатысушылар көз түстерінің «қоюлануына» қарай қатарға тұру қажет. Қатысушылардың көздерінің түстерін айтып бере алулары тиіс.
3-жаттығу. «Алақан»
Жаттығу жұп-жұппен жүргізіледі. Жұптар алақандарымен шапалақтай отырып, максималды жылдамдыққа жету керек. Сөйлеуге болмайды. Қателескен жұптар қарсыласын ауыстыруы тиіс. (алақанмен шапалақтап ойнағанда жалықпай, ұзақ уақыт қарым-қатынасқа түскен кезде де өзін жақсы, еркін ұстай алады).
ШЫДАМДЫЛЫҚ
1-жаттығу. «Тынысты ұстау»
Шыдамдылыққа арналған жаттығулардың алдында жүргізуге қажет. Белсендіру үшін-тыныс алу, тыныс шығару-тыныштандырады. 3-5 минут шұғылдануға болады.
2-жаттығу. «Досымның қолы»
Қатысушылар шеңберге арқаларымен отырады. Көздерін жабулары қажет. Жүргізуші ақырын барып өзі қалаған бір қатысушының иығына қолын қоюы қажет. Қалған қатысушылар оның кім екенін табуы тиіс. Оны тапқанша шыдамдылық таныту кім болса соның қолынан келе бермейді.
3 - жаттығу «Кім жылдам?»
Қатысушыларға кім шыдамдылық жайлы мақал-мәтел көп біледі? Қатысушылардың белсендіктерін, жылдамдылықтарын бақылауға мүмкіндік те береді.
ШЫНЫШЫЛДЫҚ және СЫПАЙЫЛЫҚ.
1-жаттығу. «Өтірікшілері мен шыншылдар қаласы»
Топ 3-4 топшаларға бөлінеді. Екі топ өтірікшілер мен шыншылдар қаласының тұрғындарын сипаттауы қажет те, ал қалған топтар олардың жасырып отырғанын табуы қажет. Не жасырып отырғанын табу үшін сұрақтар қоюларына болады.
Ойын аяқталғаннан кейін талқылау жүргізілуі қажет
2-жаттығу «Қырық өтірік»
Топтағы оқушылар өз еріктерімен қатыса берулеріне болады. Тазша баланың жолымен өзі қиыстырған өтірік әңгімені басқа тыңдаушыларға жеткізу керек. Әңгіме арасында бірде бір шын оқиғаны қосуға болмайды. Жаттығу аяқталғаннан кейін міндетті түрде өтірік айту қиынға соқты ма, әлде оңай болды ма деген тақырыпта талқылау жүргізу қажет.
Қорытынды кезең
Қорытынды кезеңнің мақсаты тренинг барысы бойында қатысушылардың алған тәжірбиелерін жинақтау, өзі туралы ойларын бекіту болып табылады.
Әңгімені барысында мына сұрақтарды қамтуға болады:
- сабақ барысында өзіңізге деген көзқарасың өзгерді ме?
- өзіңіз туралы жаңалық аштыңыз ба?
- басқалар жайлы не біле алдыңыз?
- не ұнады?
- не қиындық туғызды?
Қорытынды кезеңінде әр түрлі жаттығулар арқылы рефлепрактикум ұйымдастырылады. Мысалы: 1-жаттығу. «Мен - ескі, мен – жаңа»
Қажетті материалдар:сурет салуға арналған қағаз немесе картон, ескі журналдар жинағы, қайшы, желім, фломастерлер.
Топ екіге бөлініп, бірі – «менің ескі өмірім», ал екіншісі – «менің қазіргі өмірім» тақырыбында коллаж жасайды. Коллаж жасау аяқталғаннан соң, жалпы талқылау жұмысы жүргізілуі тиіс.
Күні:15.12.2023 жылы
9-сынып
Сабақтың тақырыбы: Адами қарым-қатынас жасау ізгіліктері.
Мақсаты:Әдептілік туралы ұғым қалыптастыру, әдептілік,инабаттылық жайында оқушылардың ойын дамыту,қоғамдық ортада өзін-өзі ұстай білуге,ізгілікке,мәдениеттілікке,үлкенді сыйлауға,кішіге үлгі бола білуге үйрету.
Көрнекілігі:Әдептілік туралы жазылған қанатты сөздер.
1.Ата-баба дәстүрі- әдептілік негізі.
2.Әдепті елдің баласы алыстан сәлем береді.
3.Әдепсіз өскен адамнан
Тәртіппен өскен тал жақсы.
4.Тәрбиесіз бала білім ұғар ма,
Олай болса уысыңнан шығарма.
Қатты тәртіп көрсе бала күнінде
Өнерімен қуантады түбінде.
5.Адамның нағыз байлығы затта емес ақыл парасатта, рухани қазынада
Барысы:
1.Ұйымдастыру .
2.Негізгі бөлім:
А) Әдептілік-тәрбие бастауы.
Ә)Құпия хаттармен жұмыс(өз ойларын ортаға салу)
В) Әдептілік ,сыпайлық туралы мақал-мәтелдер
3.Өлең шумақтарынан үзінді оқу(әдептілік,сыпайылық туралы өлеңдер)
4.Қорытынды.(Әдептілік )
Қайырлы күн құрметті мұғалімдер! Оқушылар!бүгінгі біздің «Әдептілік-тәрбие бастауы» атты тәрбиелік шарамызға қош келдіңіздер.Бүгінгі тәрбие сағатымыз әдептілік, мәдениеттілік, ізгілік жайында болмақ.Әдепті болу деген сөздің мағынасы өте кең.Олай дейтініміз: адамның жасаған әрбір іс-қимылы,жүріс-тұрысы,сөйлеу мәнері, өзін-өзі ұстай білуі оның әдептілігі, мәдениеттілігі жайлы сыр шертіп тұрады.
Үш бөлімнен тұрады.оның іші толған әдептілік,мәдениеттілік жайлы сұрақтар,құпия хаттардан тұрады.
1-Бөлім: «Әдептілік-тәрбие бастауы»
Тақырыптар:
1.Сәлем-әдептіліктің белгісі.
2.Қоғамдағы көліктегі әдептілік.
3.Дастархан басындағы мәдениет.
4.Мәдени-көпшілік орындардағы әдептіліктің ережелері.
1-ші топ таңдайды. Тақырыбы: Сәлем-әдептіліктің белгісі.
Тапсырма:
1.Адамгершілік қасиетінің қайнары сәлем берудің мәнін түсіндіріп өтіңдер.
2.”Әдепті елдің баласы алыстан сәлем береді” деген аталы сөзге түсінік беріп өтіңдер
3.”Ассалаумағалейкүм” сөзінің мағынасын ашып беріңдер.
4.Сәлемдесу түрлерін білесіңдер ме?
Қазақ тәрбиені амандасудан,есен сау сұрасудан бастаған.Кейбір егде адамдар ”Ассалаумағалейкүм” дегеннен –ақ кім екенін білдім” деп жатады.Бұл кездейсоқ айтыла салған сөз емес,олай болса мәнісіне үңіліп көрейік.
Біріншіден,сәлем берген кісінің дауысының шығуын,сәлем беру ырғағын байқайды.Екіншіден,сәлем бергенде өзіңді қалай ұстайсың,қалай тұрасың?Үлкендер осының бәріне де назар аударады,сынайды.
Үлкеннің алдындағы сәлемің,басшымен амандасу,қол қысысың да бірталай нәрсені аңғартады:егде кісінің не жас баланың қолын қаттырақ қысып жіберсең,дөрекелігіңіз бірден көрінеді.
Сіз амандасып болғанша,сәлем алушы үсті-басыңызға қарап та үлгереді,жарасымсыз екенін де байқайды.Осылардың бәрін ой елегінен өткізе келіп сен туралы пікір түйеді.
Жалпы сәлемдесу мәдениеттің сырт көрнісі болып көрінгенімен,адамның ішкі мәдениетінде біраз көрсетіп тастайды.”Сәлеміңнен жаңылма”,”Сәлемің дұрыс болсын” деген талаптың өзі ақ сәлемдесу мәдениетінің адамгершіліктің бегісі екендігін анықтап тұрғандай.
Қазақта “Әдепті елдің баласы алыстан сәлеибереді” деген аталы сөз бар,өйткені сәлемдесу-кісіліктің белгісі.Сәлемдесу,амандасу адамның бір-біріне ізет,сый-құрмет көрсетеді,Адам баласының рухани тарихында қолы жеткен зор игілігі-сәлемдесу.
Сәлемдесу о заманнан құдайшылық,имандылық кісілік нышаны ретінде түсініліп қабылданған.Сәлемдесудің мәні,ең алдымен,бір-бірінің аман-саулығын сұрасу,өздерінің аманесен дидарласып тұрғандарына қуанып,шүкіршілік жасау,ниеттерінің ақ адал,таза екендігін білдіреді.
Орта Азиядағы түркі халықтары барлық мұсылман елдердегідей ”Ассалаумағалейкүм” деген араб сөзімен амандасады.Оның мағынасы ”Сізге тыныштық тілеймін” дегенді білдіреді.Оған жауап яғни сәлем алу ретінде айтылатын “Уағалайкумассалам” сізге де тыныштық тілеймін деген сөз.Одан кейін барып үйішіңіз,мал-жаныңыз аман ба?Денсаулығыңыз жақсы ма? Деген сияқты қал- жағдайды білісу,жөн сұрасу рәсімі жалғасады.
Сәлем берудің түрлері:Қос қолдап амандасу,төс қағып амандасу,Құшақ жая амандасу,қуанышты сәлемдесу.
Әдеп, адамшылық амандасудан басталады.Ақсақалды ата-ана,ақ жаулықты әжені құрметтеу жалпы өзінен үлкендерге сәлем беру,алдынан кесіп өтпеу жас ұрпақтың қастерлі парызы.
Көрініс: Әдептілік
2) тақырып :Қоғамдағы көліктегі әдептілік.
Тапсырма
Сен өз көлігіңді аялдамада көп тосып тұрдың,шаршадың.Көлігің келіп тоқтады да,сен ішке еніп бос орынға келіп жайғастың.Келесі аялдамада үлкен қария кісі мінді,бос орын жоқ.Сен не істер едің?
Қоғамдық көлікке басқаларды итермелемей,мәдениет түрде кіру керек.Жол ақысын төлеуді ұмытпау керек.
Көлік ішіндегі адамдарды қағып соғып итермелеме,дауыс көтеріп ұрыспа.Абайсызда қағып кетсең кешірім сұра.
Үлкен кісілерге, мүгедектерге,балалы аналарға орын бер.
Билетіңді аяқ астына тастай салмай көліктен шыққаннан кейін арнайы жәшікке сал.Адам болатын бала барлық жақсы қасиеттерді үйреніп, жаман мінез әдеттерден аулақ болу керек.
Әдепті адамдар - қоғамның баға жетпес байлығы әрі мәртебесі.
Алған кітаптарыңды ұқыпты пайдалана біл,бетін жыртуға,шимайлауға болмайды.Дайындалып болғаннан кейін кітапханашыға өткізіп рахметіңді білдір.
Тәрбиеші:Жауаптарыңа рахмет,балалар.Енді көңілдерімізді сергітіп бір ән тыңдап алсақ,кезекті әнге берсек.
Ән:
Балалар журналымыздың екіні бөлімі – “Құпия хаттармен” жұмыс.Мен мұндағы “Құпия хаттарды” оқып сендердің пікірлеріңді тыңдағым келіп тұр.
Құрметті достар!Менің көршімнің бір баласы бар.Ол өтірікші,көзбе-көз өтірік айта қояды.Маған күнде келіп ойнағысы келеді.Мен онымен дос болып ойнаймын ба?
Құрметті достар! Партада менімен бірге бір бала отырады.Ойнап-ойнап,тапсырманы орындамай,жазбай келеді.Сабақты менің дәптерімнен көшіріп алады.Мен бермесем “Сен сараңсың” дейді.Мен не істеуім керек?
Құрметті достар!Менің бір досым мақтаншақ Ойнап жүргенде үй ішіндегі нәрселерін,қылығын айтып мақтанады.Мен онысын ұнатпаймын.Мен осы баламен дос болайын ба,айтыңдаршы?
Әдептілік-барлық адамға жарасатын қасиет.Ол-адамның жасынан алған тәрбиесіне,өскен ортасыа,төңіректегі адамдардың қарым-қатынасына байланысты қалыптасатын қасиет.
3-бөлім:Әдептілік,сыпайылық туралы өлең,мақал-мәтелдеріңді тыңдағым келіп тұр.
1.Әдептілік ар,ұят-Адамдықтың белгісі.
2.Жасында әдеп үйренбеген кісіден өскен соң қайран жоқ.
3.Әдепсіз өскен адамнан,тәртіппен өскен тал артық.
4.Аға әдепті болса,іні әдепті.
Ана әдепті болса,сіңлі әдепті.
5.Мейірімділікті анадан үйрен,
Әдептілікті данадан үйрен.
6.Әдептіліктің не екенін әдепсіз адамды көргенде білесің.
7.Әдепті елдің баласы иіліп сәлем береді
8.Адам әдебімен әдемі.
9.Тәрбиелі адам тағалы атпен тең.
10.Әдепті бала - арлы бала.
11.Өзіңді өзің сыйламасаң,өзгеден сый дәметпе.
12.Сыпайылық – даналықтың белгісі.
13.Кішіпейілділік кішілік емес,кісілік қасиет.
Мақал – мәтелдеріңе рахмет,бүгінгі тақырыбымызға байланысты өлеңдеріңді тыңдасақ.
1.”Ақыл жастан,асыл тастан
Шығады” деп дарынды
Халық айтса,халық сөзі
Әрқашан да нанымды.
Сол өнердің жолын қуған
Осы сынып атынан,
Қабылдаңыз шын жүректен,
Сәлем сізге жалынды.
2.Алдымыздан кезіккен
Көп танысты көреміз.
Бәріне де ізетпен,
Біздер сәлем береміз:
- Сәлеметсіз бе, ағай!- деп
- Сәлеметсіз бе, апай!- деп
- Есенсіз бе, әжей!- деп
-Амансыз ба,атай! – деп
3.Мен жолымды берейін,өт,қарағым,
Несін күттің, несіне көп қарадың?!
Анасының бергенін саған берген
Аруағынан айналдым текті ананың!
Жалған-ай жарасымды-ау ізет деген
Иілген “сіз өт” пенен “біз өт” пенен.
4.Десек те жаңа өмір,жаңа заман,
Жақы ғой бірін-бірі бағалаған.
Түйсіксіз тайлақтардан сақта құдай,
Тайраңдап алды-артына қарамаған.
Қарағым,ата-бабаң момын халық,
Өтіпті бір-бірінің жолын бағып.
Өсиетін бабаңның орындай сал,
Одан ешкім кетпей тоныңды алып.
5.Атам менің әманда
“Әдепті жан бол” деген
Ата сөзі санамда
Жасы үлкенге жол берем.
Алдын орап кісінің
Кесіп өтпей көлденең
Ізетімен кішінің
Сәлемдесіп қол берем.
6.Анам маған “Үлкенді сыйла” деген
Сол сөз маған ізгілік құйған ерен.
Үлкендерден ауысқан кішілікті
Үлкендердің өзіне сыйға берем .
7.Дастарханның басында
Әдептен біз озбаймыз.
Үлкендердің қасында
Қолды бұрын созбаймыз.
Тамақ ішер кезінде біз
Сөйлемейміз,күлмейміз.
Астан басқа өзгені
Елемейміз,білмейміз.
8.Кім үлкенді сыйласа
Кім үлкенді тыңдаса
Сыйлы болар өзі де
Үлкен болған кезіңде.
Міне,бүгін әдептілік жайлы білетіндеріңді өздеріңнен кіші іні,қарындастарыңа үнемі үйрете жүріңдер. Адам әрқашанда бет сұлулығымен емес ішкі жан дүниесімен,әдептілігімен,ізеттілігімен, мәдениеттілігімен әдемі.
Күні:29.12.2023 жылы
10-сынып
Тақырыбы:Зиянды әдеттер және олармен күресу жолдары.
Мақсаты: Оқушыларға салауатты өмір сүру салтын насихаттау,қоғамды кері кетіретін жат қылықтардан аулақ болуға тәрбиелеу, адамзат өміріне қауіп төндіріп отырған қатерлі ЖҚТБ дертінің алдын алу,ең басты байлық денсаулық екенін ұғындыру, денсаулықтың қадірін білуге ,жеке бас гигиенасын сақтауға тәрбиелеу.
Көрнекілігі: нақыл сөздер,кластер сызбалары.
Барысы:
1.Кіріспе
. 2.Ой шақыру:Зиянды заттар туралы түсінік беру.
3. «ОЛ кім?,ОЛ не?» танымдық сұрақтар
4.XXI-ғасыр індеті (ЖҚТБ)
5.ЖҚТБ туралы не білеміз? (Тест)
6.Оқушылар шығмашылығы: «Біз болашақтың –гүліміз».(Оқушының ойларын тыңдау)
7.Зиянды заттардан аулақ болайық :(Көріністер)
8..Мақал-мәтелдер ( Денсаулық туралы)
9.Қорытындылау.
Өмір –адамға табиғатпен берілген ең қымбат дүние.Адамның ұзақ,мәнді де сәнді, бақытты өмір сүруінің негізі-оның денсаулығы.Қазіргі таңда бүкіл әлемді толғандырып отырған мәселенің бірі-адам денсаулығы.Адам денсаулығы-қоғам байлығы. Байлық- табиғат, білім,саябақ,ақша,мал,денсаулық.
Денсаулық-табиғи күш, тазалық, тамақ, дене шынықтыру.
Денсаулық байлық қана емес, ол адам бақытының бастауы, тіршіліктің тірегі.
Салауаттық өмірге кері ықпалын тигізетін жағымсыз әрекеттер -ол нашақорлық,темекі, ішімдікке құмарлық.
Темекі туралы. Темекі адам денсаулығына зияе\нды болып табылады.Оның құрамында Никотин бар.Темекіні адамға пайдалы деп Жан Нико өсірген.Сол себепті құрамындағы уды-осы кісінің атымен –никотин деп атаған.Темекі құрамында 40 – қа тарта түрлі химиялық заттар бар.Ол:смола ,көміртек,никотин,мышьяк,ацетон т.б
Алкоголь туралы.Алкоголь қайдан және қалай щықты, соны біліп алайық.Таза спиртті VI – VII ғасырларда арабтар өндіре бастады да алкоголь деп атады.Арақтың ең бірінші шишасын араб алхимигі Рагез 960 жылы жасап шығарды.
Нашақорлық. Нашақорлық – өлімге апаратын тура жол.Нашақорлық-адамның өзін-өзі баяу өлтіруі.Есірткіні алғаш рет қолданудың өзі адам ағзасына өте әсер етеді.Ол адамның миын улап,әртүрлі жаман қылықтарға итермелейді.Одан әрқашанда аулақ болуымыз керек.
Зиянды заттар:Есірткі,нашақорлық,ішімдік маскүнемдік, темекі,ЖҚТБ. Олардың зияны:еңбек етуге, қоғамға, денсаулыққа,отбасына,ұрпаққа
2.Танымдық сұрақтар:
1.Адамның ақыл-ойының дамуы мен өсуіне жағдай жасайды.Теңіз өнімдерінде,балықта,көкөністе болады.Ол не? (Йод)
2.Валеология сөзінің қазақша баламасын ата.(Салауаттану)
3.Темекі құрамындағы улы зат? (Никотин)
4.Никотин кімнің есімімен байланысты қойылған? Ол кім?(Жан Нико)
5.Еуропада темекі атауы.ОЛ не?(Табаго,табак)
6.Маскүнем сусыны ол не? (арақ)
7. XXI ғасыр обасы ол не? (спид,ЖҚТБ)
Аурудың алғашқы белгілері 5 жылдан соң байқалады,бұл уақыт ішінде ол ауруын талай адамға жұқтыруы ғажап емес.
ЖҚТБ вирусы қанда, адам зәрінде ұрығында,ана сүтінде және сілекейде болады.
ЖҚТБ ауруының жұғу жолдары:
- Нашаны таза емес шприцпен салғанда
- Ауру адамнан қан құйылғанда
- Ананың ауруы құрсағында жатқан балаға жұғады.
ЖҚТБ-мен ауырған адаммен құшақтасқанда,амандасып қол алысқанда,ернінен,маңдайынан ептеп сүйгенде жұқпайды. Маса ауру таратады екен деген сыбыс бар,бұл жай нәрсе. Вирус адамның зақымдалған терісі арқылы ішкі денеге өте алмайды. Моншада,бассейінде шомылғанда ортақ ыдысты пайдаланғанда қауіпті емес.
Қорытынды:Ұлы ойшыл Сократқа кезінде мынадай сұрақ қойылыпты: «Адамға өмірде не қымбат, байлық па,әлде атақ па?»деп.Сонда Сократ «Байлық та,атақ та,даңқ та адамды шын бақытты ете алмайды.Дені сау кедей ауру патшадан бақыттырақ» деп жауап берген екен.Олай болса,өзіміз өмір сүріп отырған ортада өмірімізге қауіпті наша ,темекі,зиянды улы нәрсеге әуес,құмар болмайық,
қымбатты біздің болшақ,өміріміздің жалғасы.Бақыт деген –денсаулық,дегендей ,денсаулығымызды қорғайық.
Ән:
Біздің бүгінгі тәрбие сағатымыз аяқталды, келесі кездескенше хош сау болыңыздар!
Күні: 05.01.2023 жылы
11-сынып
Ертеңге жол. Кәсіби өзін-өзі анықтау.
І Бөлім. Мамандық жайлы алғашқы мәліметті қалыптастыру.
Мақсаты:Оқушылардың бір-бірімен таңысып, мамандық жайлы алғашқы мәлімет ұсыну және негізгі қажеттеліктерін анықтау.
Амандасу рәсімі.
1 жаттығу. «Шеңбер» ойыны
Ойын барысы: Өздерін таңыстыру үшін, әр оқушыға үш ақ қағаздан беріледі. Сол үшін қағазға келесі мәліметтерді жазады:
- есімін;
- үш жағымды қасиетін;
- қызығушылығын;
- кейін оқушылар бір-бірден ортаға шығып өз-өзін презентациялайды. Ұзақтығы 5 минут.
2 жаттығу. Сауалнама
Құрал-жабдық: ватман, маркерлер.
Сауалнама сұрақтары:
- Қандай мамандықты таңдадындар?
- Мамандық таңдауына не әсер етеді?
- Өз таңдауын туралы ата-ананмен сөйлестінбе?
- Осы мамандыққа біздің қаламызда оқуға бола ма?
- Таңдаған мамандық немен қызықты?
- Осы мамандыққа жүмістеп жүрген адамдармен сөйлесіп көрдің бе?
- Таңдаған мамандық бойынша жұмыс орнын тез таба аласың ба?
- Сенің ойың бойынша осы мамандыққа қандай қабілеттер тән, олар сенде бар ма?
Кейін екі сұраққа дискуссия өткізіледі: 1) Кәсіби анықталу үшін адамға не білу қажет? 2) Мамандық таңдаудағы қандай өлшемдер бар?
Ұзақтығы 10 минут.
3 жаттығу. Карточкамен жұмыс
Құрал-жабдық: ватман, маркер, карточкалар.
Жұмыс топпен немесе мини топтарда орындалады. Карточкада үш оқушыға мінездеме және төменде үш мамандық түрлері беріледі. Негізгі тапсырма: мінездеме арқылы қай мамандыққа сай екенін анықтау.
Мінездеме:
1 оқушы. Мақсатты бағытталған, жинақы. Қиын жағдайларда шыдамдылық көрсетіп, өз-өзін ұстай алады, бақылау сезімі жоғары дамыған, нақты ойлау мен тұрақты зейінге ие. Қимыл-қозғалысымен іс-әрекеті шапшан. Еңбекқор және көп уақыт бойы шаршамай жұмыстей алу қабілетіне ие. Адал және шешімде шынайылық көрсетеді.
2 оқушы. Өзіне бекітілген балалармен қарым-қатынасқа түскенде: жұмсақ, мейірімді, ересек адам ретінде өз-өзін ұстай біледі. Балалар бұзықтарына түсіністік білдіреді. Сонымен қатар қатал да бола алады.
3 оқушы. Үздік оқушылардың бірі, әдебиетті және спортты ұнатады. Барлық жағдайларда дербес шешімге келеді. Нашар оқушыларға көмектеседі. Яғни үлгерімдерін жоғарлатуға тырысады. Мектеп өміріне және мәдениетіне қызығушылықпен белсенділік таңытады.
Мамандықтар: заңгер, тәрбиеші, мұғалім. Ұзақтығы 12 минут.
4 жаттығу. Карточкамен жұмыс
Оқушыларға қасиеттері бар карточкалар беріледі. Төменде мамандықтар жазылған. Осы әрбір мамандыққа сай тұлға қасиеттерін анықтап, жаз. Мамандықтар: есепші, тәрбиеші, менеджер, программист, тарих мұғалімі, заңгер.
Тұлға қасиеттері: еңбекқор, балаларға деген махаббат, сызбаларды және есепті шешу жолдарын жақсы есте сақтау, сөз арқылы өз ойымен сезімін бере алу, реакция мен қозғалыстың жылдамдылығын мен нақтылығы, ойлау процесінің жылдамдығы, сөз қорының молдығы, эмоционалдылық, шыдамдылық, іске деген тұрақты қызығушылық, тез шешімге келу, физикалық күш, басқаларды түсіне білу, қимыл-қозғалыстағы эмоционалдылық. Ұзақтығы 15 минут.
2 жаттығу. «Ассоциация» ойыны
Ойын барысы: Жұмыс кішігірім топтарда орындалады. Оқушылар бірнеше топтарға бөлініп, әрбір топқа бір тақырып «Кәсіби таңдау» ұсынылады. Соған ассоциация салу керек. Кейін суреттер топпен талқыланылады. Ұзақтығы 8 минут.
3 жаттығу. Карточкамен жұмыс
Карточкаларды үш мамандық және адамның 14 қасиеті беріледі. Әр мамандыққа тән болатын 10 қасиетті іріктеп ал. Қасиеттер маңыздылық бойынша іріктелінеді. Ұзақтығы 10 минут.
Карточкалар төменде 1 кестеде берілген
Кесте 1 – Мамандықтар мен қасиеттер тізімі
|
Заңгер |
Экономист |
Дәрігер |
|
Эмоционалдылық Әзілшіл Сөз қорының молдығы Шыдамдылық Өз-өзін ұстай білу Адал Принципиалдылық Заңды бұзбаушылық Белсенділік Түсіністік Ойлампаздық Элегантты Жауапкершілік Мейірімді |
Эмоционалдылық Әзілшіл Сөз қорының молдығы Шыдамдылық Өз-өзін ұстай білу Байқампаздылық Принципиалдылық Орындаушылық Белсенділік Түсіністік Ойлампаздық Элегантты Жауапкершілік Мейірімді |
Эмоционалдылық Әзілшіл Сыпайылық Шыдамдылық Өз-өзін ұстай білу Адал Принципиалдылық Заңды бұзбаушылық Белсенділік Түсіністік Ойлампаздық Кең пейілді Жауапкершілік Мейірімді |
4 жаттығу. «Мамандықты тап» ойыны
Бұл ойын үлкен және кішігірім топтарда өткізіледі. Әрбір оқушы белгілі бір мамандыққа сай сапалы қасиетін айтады. Қалғандары сол естіген мәлімет арқылы қай мамандықты жасырып тұрғанын табулары қажет. Ұзақтығы 15 минут.
Топтық рефлексия:Өзіме сабақтан пайдалы не білдім?
