Көз жасы, қыңырлық және тіпті есіріктік – бұл баланың денсаулығына қауіпті нәрсе емес, ішкі шиеленіске табиғи реакциясы. Жылау – бұл эмоционалды босатудың тәсілі. Сондықтан, егер сәби жылайтын болса, алдымен оның сезімін білдіруіне мүмкіндік беру керек, содан кейін оның себебін ақырын анықтап, тыныштандыруға көмектесу керек. Болашақта біз қандай әдістер ата-аналардан ажырауды жеңілдететінін, баланы жұбату үшін қандай қадамдар жасау керектігін және қандай сөз тіркестерін қолданған дұрыс және қандай мәлімдемелерден бас тартқан дұрыс екенін талдаймыз.
Балаға эмоцияға, жылауға мүмкіндік беріңіз
Жұмысын енді бастаған тәрбиешілерге кейде көз жасы мен ашуланшақтыққа сабырмен қарау қиынға соғады. Көптеген адамдар өзін қалай дұрыс ұстау керектігін білмей әбіржіп қалады. Жылау – бұл стресстің көрінісі немесе ересектерді манипуляциялау тәсілі деген қате түсінік бар. Екі нұсқа да дұрыс емес.
Баланың тәжірибесін «бүркемелеуге» тырысып, оны ойыншықтармен немесе әңгімелермен бірден алаңдатпау керек. Балабақша – бұл дағдылар мен қарым-қатынасты дамытатын орын ғана емес, сонымен қатар балалар өз сезімдерімен күресуді үйренетін кеңістік. Ересектер сияқты, бүлдіршіндер де мазасыздықты, ренішті, көңілсіздікті немесе қуанышты бастан кешіреді, ал көз жастары оларға осы эмоцияларды білдіруге көмектеседі.
Көптеген тәрбиешілер, әсіресе тәжірибесі жоқ, жылап қалған бала басқаларына да әсер етеді, топта ретсіздік болады деп алаңдайды. Дегенмен, ересектер балаға сабырмен және дұрыс жауап берсе, жылау балаға зиян тигізбейтінін ескеру керек.
Баланың көз жасына дұрыс жауап беруді үйреніңіз
Жылау әр түрлі себептермен пайда болуы мүмкін: сәби ауырсынуды, мазасыздықты, ренішті, көңілсіздікті сезінеді немесе өз сезімін білдіретін сөз таппайды.
Балалардың жылауына тыйым салмаңыз: бұл дамудың табиғи кезеңі. Кішкентай бүлдіршінге ажырау кезінде немесе айрылу сәттерінде қайғысын білдіруге мүмкіндік беріңіз. Ол қаншалықты ширығуды сезінсе, соғұрлым көз жасына қажеттілік артады.
Білу маңызды
Көз жасы баланың психикасына немесе эмоционалдық жағ- дайына зиян тигізбейді. Керісінше, олар стрессті және қиын тәжірибелерді жеңуге көмектесетін ішкі «сауықтыру« функциясын орындайды.
Жылаудың ұзақтығына емес, оның жиілігі мен себептеріне назар аударыңыз. Егер бала жиі себепсіз жыласа, мысалы, ауырсыну, ойыншықтың істен шығуы немесе жоғалуы, ата-анасымен оның үйдегі тәртібі туралы сөйлескен жөн. Маманның кеңесі қажет болуы мүмкін.
Көбінесе ересектер қыздардың көз жасына қарағанда ұлдардың жылағанына қаттырақ қарайды. Ата-аналар ұлының «әлсіз» болып көрінеді деп қорқады және «Ұлдар жыламайды» деп айтуы сирек емес. Алайда, мұндай тәсіл психоэмоционалды дамуға кері әсерін тигізуі мүмкін.
Топта стресс деңгейін төмендету маңызды, бірақ бұл баланы өз тәжірибесінен алшақтату керек дегенді білдірмейді. Егер сәби сынған ойыншық үшін жыласа, оған «Уайымдама, жаңасын сатып алады» дегеннің орнына түсінікпен қарап «Ойыншықтың сынғанына ренжідің бе?» деген айтқан дұрыс. Бұл жауап балаға өз сезімдерін білуге көмектеседі.
Кейде көз жасының себебі тек «триггер» болып табылады, мысалы, төгілген шырын, оның артында күні бойы жинақталған наразылық жасырылады. Мұндай жағдайларда балаға қажет болғанша жылауға рұқсат етіңіз.
Егер сәби әткеншекке аяғын соғып алса немесе қорқып кетсе, оны эмоциядан алшақтатпаңыз, керісінше оны өткеруге көмектесіңіз. Сезімді сөзбен атаңыз: бұл сіздің оны түсінетініңізді анық көрсетеді және бірте-бірте балаға эмоцияларын басқаруға үйретеді.
Соңында типтік жағдаяттар мен сөз тіркестерінің мысалдары бар кестені пайдалануға болады: балаға не айту керек, неден бас тартқан дұрыс.
Әртүрлі жағдайларда жылаған балаға не айту керек және не айтпау керек
Балалардың өз сезімдерін түсіну және көрсету қабілеттерін дамыту
Көз жасы – баланың шамасы келмейтін жағдайға табиғи жауабы. Бірте-бірте балалар эмоцияларды: қайғыру, ашулану не- месе шатасуды – жыламай білдірудің басқа тәсілдерін меңгереді. Тәрбиешінің міндеті – топтағы жағымды эмоционалды аху- алды сақтап қана қоймай, сонымен қатар балаларға өз сезімдерін білуге және оларды білдіру тәсілдерін табуға көмектесу.
